گفت و گو با دکتر کنگی

گفت و گوی یک سیاره شناس ایرانی، کتر عباس کنگی با ایسنا در رابطه

با فونیکس و اکتشافات تازه اش

در ادامه مطلب

نمونه تهیه شده از خاک مریخ حاوی ذرات روشنی است که احتمال می رود از جنس یخ یا نمک باشد که البته اگر این ذرات ترکیباتی مشابه نمک باشند، تصور وجود کلاهک یخی در قطب شمال مریخ که سال‌ها دانشمندان را به خود مشغول کرده با تردید جدی روبه رو خواهد شد.

دکتر عباس کنگی، عضو هیات علمی گروه زمین شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود و پژوهشگر زمین‌شناسی سیاره‌یی که معتقد است بررسی احتمال وجود حیات در شمالگان سیاره مریخ توسط فضاپیمای «فونیکس» در شرایطی ممکن خواهد بود که این منطقه از یخ تشکیل شده باشد و در غیر این صورت بررسی حیات در این بخش از سیاره نیز بی نتیجه خواهد بود به خبرنگار علمی خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) گفت: بدون شک سفرهای فضایی اخیر از جمله مریخ‌نوردهای روح و فرصت و مریخ نشین فونیکس موفقیت های بزرگی در جهت سفر به مریخ بوده است. ارسال موفقیت‌آمیز این نسل از فضاپیماها به مریخ نشانگر پیشرفت‌های عظیم مهندسی است، اما دستاوردهای این سفرهای فضایی اغلب با شکست همراه بوده است.

وی خاطرنشان کرد: به عنوان مثال فضاپیمای «روح» در ژانویه 2004 با هدف دسترسی به رسوبات دریاچه‌یی و کشف آثار موجودات فسیل شده، بر سطح «گوسو کراتر» فرود آمد. «گوسو کراتر» نام گودال برخوردی است که سه تا چهار میلیارد سال قبل در اثر برخورد یک خرده سیاره با سطح مریخ ایجاد شده است. در بخش جنوبی این گودال برخوردی که 160 کیلومتر قطر دارد، یک سیستم رودخانه‌یی به طول 900 کیلومتر وجود دارد. قبل از فرود مریخ نورد روح بسیاری از مریخ‌شناسان بر این عقیده بودند که قرار گرفتن این گودال برخوردی در انتهای یک سیستم رودخانه‌یی شرایط مناسب برای تشکیل یک دریاچه باستانی را در سطح مریخ فراهم کرده است؛ بنابراین در بستر این گودال بایستی رسوبات دریاچه‌یی و در نتیجه آثار فسیل شده موجودات قدیمی وجود داشته باشد؛ اما دو سال و نیم اکتشاف مریخ نورد روح حکایت از آن دارد که در بستر این گودال برخوردی هرگز دریاچه ای وجود نداشته است.

وی با اشاره به مقاله‌ای که در سال 2004 با عنوان «Gusev Crater, A Mythical Crater-Lake on the Martian Surface» (گوسو کراتر، یک دریاچه کراتری خیالی در سطح مریخ) در مجله Journal of the British Interplanetary Society انگلستان چاپ کرده است، اظهار کرد: در آن مقاله، عدم امکان دسترسی به رسوبات دریاچه‌یی را در بستر این کراتر برخوردی تشریح کردم. بنابراین هرچند مریخ نورد روح از نظر مهندسی موفق بوده، اما اهداف علمی مورد نظر این ماموریت فضایی با شکست روبه رو شده است.

دکتر کنگی در ادامه با اشاره به این که یکی از اهداف مریخ نشین فونیکس مطالعه احتمال وجود موجودات ذره بینی در یخ‌های قطب شمال مریخ است به ایسنا گفت: هفته گذشته (سوم ژوئن 2008) در کنفرانس میکروبیولوژی در بوستون نتایج تحقیقات جدید پورفسور برنچلی زیست شناس ملکولی ارائه شد. بر اساس این تحقیقات گونه جدیدی از میکروب‌های بسیار ریز در یخچالهای گرینلند کشف شده، که برای مدتی بیش از 120 هزار سال در شرایط سخت قطبی زنده مانده اند. این گونه اسرارآمیز باکتری از نظر ژنتیک با باکتری های موجود در ماهی ها، گل و لای بستر دریاها و ریشه گیاهان در ارتباط می باشد. بایستی توجه داشت که میکروب‌ها که بیش از یک سوم توده زیستی کره زمین را تشکیل می دهند، توانایی آن را دارند که در شرایط متنوع از جمله حرارت پایین ، فشار بالا، کمبود اکسیژن زنده بمانند؛ اما بررسی احتمال وجود چنین موجوداتی در سیاره مریخ در شرایطی ممکن خواهد بود، که کلاهک شمالی این سیاره از یخ تشکیل شده باشد، اما درصورتی که این کلاهک از ترکیباتی مشابه نمک ساخته شده باشد، بررسی حیات در این بخش از سیاره نیز بی نتیجه خواهد بود.

این پژوهشگر که طی سال‌های اخیر پنج مقاله در خصوص زمین شناسی سیاره مریخ در نشریات علمی بین‌المللی منتشر کرده است، تصریح کرد: با گذشت حدود هفته از فرود فونیکس بر سطح مریخ، این مریخ نشین آماده می‌شود بر روی اولین نمونه خاک سیاره آزمایشات شیمیایی انجام دهد، تا احتمال وجود آب منجمد شده و موجودات ذره بینی را مطالعه کند. بر روی این نمونه ذرات روشنی وجود دارد که احتمال می رود از جنس یخ یا نمک باشد. اگر این ذرات ترکیباتی مشابه نمک باشند، تصور وجود کلاهک یخی در سطح مریخ که سالها دانشمندان را به خود مشغول کرده با تردید جدی روبه رو خواهد شد و مریخ نشین فونیکس سرنوشتی همانند مریخ نورد روح خواهد داشت.