المپیاد فیزیک در اصفهان

یک خبر خوب واسه اصفهانی ها

امسال المپیاد جهانی فیزیک در این استان

                      برگزار

خواهد شد

 سی و هشتمین المپیاد جهانی فیزیک، از 22 تا 31 تیرماه در

اصفهان برگزار می شود 

 

 

 

 

سی و هشتمین المپیاد جهانی فیزیک از 22 تا 31 تیر ماه 1386 در اصفهان برگزار خواهد شد . ایران از سال 1368 در این مسابقه جهانی که در آن سال در شهر ورشو، پایتخت لهستان برگزار می شد شرکت کرده و همواه جایگاه رفیعی میان شرکت کنندگان از کشورهای مختلف که در این سال ها به حدود 85 کشور رسیده است، برای خود تثبیت کرده است. آمادگی برای میزبانی المپیاد جهانی فیزیک در سال 1372 به دبیرخانه آن اعلام شد و پس از مدتی سال 2007 میلادی برای این منظور در نظر گرفته شد. المپیاد فیزیک فراتر از یک رقابت علمی است. جوانان از بخش های مختلف جهان گرد هم می آیند و هنگامی که به کشور خود برمی گردند، نه تنها تجربه جدیدی به دست آورده اند، بلکه مهم تر از آن درک می کنند که چگونه فرهنگ ها، اعتقادات و نظرگاه های مختلف، هویت منحصر به فردی به نام انسانیت را می سازد. کمیته برگزارکننده که برای این منظور از سوی وزیر آموزش و پرورش منصوب شده است، از اواخر سال 1383 کار خود را شروع کرد و با گذشت زمان فعالیت خود را افزایش داده است. از مهم ترین و زمان برترین کارها، طرح سوال های نظری و تجربی بود و به این دلیل کمیته علمی که از همکاری تعدادی از دانشگاهیان استفاده می کند، از ابتدای سال 1384 اقدامات خود را شروع کرده است. برگزارشدن 37 المپیاد جهانی فیزیک و 18 بار انتخاب تیم از ایران برای شرکت در این مسابقات، کار کمیته علمی را برای طرح سوال بسیار دشوار کرده است، زیرا این کمیته بایستی سوال های تمام این دوره را مطالعه کند و سوال ها را طوری طراحی کند که مشابهت بسیار زیاد با آن ها نداشته باشد.                                                                       

پیچیدگی طرح سوال تجربی، بیش از سوال نظری است. پس از طرح اولیه سوال تجربی، آزمایش آن با تعداد محدود و سپس ساخت حدود 400 نمونه کاملا مشابه و آزمون آن ها برای اطمینان از درستی کار دشواری زیادی دارد. از دیگر چالش های کمیته علمی، انتخاب حدود صد نفر، عمدتا از استادان دانشگا هها و دانشجویان دوره دکتری برای تصحیح ورقه های امتحان و آن هم در زمان بسیار فشرده 35 تا 40 ساعت است. دانش آموز شرکت کننده در المپیاد جهانی فیزیک برای سه سوال نظری و یک سوال تجربی، به طور متوسط حدود 50 برگ کاغذ را پر می کنند. بنابراین گروه تصحیح می بایست حدود 20 هزار برگ امتحانی با حدود 50 زبان را در مدت کوتاه تصحیح کند و نمره دهد و سپس در بحث با سرپرستان هر کشور از نمره های داده شده دفاع کند.

                                                                                                          

ساختمان مرکزی دانشگاه صنعتی اصفهان

 

برای انتخاب محل برگزاری المپیاد فیزیک 2007، از مکان های مختلفی بازدید شد و سرانجام دانشگاه صنعتی اصفهان برگزیده شد. علت این انتخاب به جز جاذبه های فرهنگی- تاریخی اصفهان، امکانات فراوان دانشگاه یادشده و گرد هم بودن آنها در یک منطقه محدود بود. دانشگاه صنعتی اصفهان دارای تالار با ظرفیت حدود 1000 نفر برای مراسم افتتاحیه و اختتامیه و سایر برنامه های جنبی، غذاخوری با گنجایش کافی، خوابگاه و مهمانسرای مجهز، سالن ورزش برای برگزاری امتحان ها، و امکانات ورزشی است که همگی در فضای دانشگاه قرار دارد و نزدیکی انها به هم، بار حمل و نقل را به شدت کاهش می دهد. فضای طبیعی دانشگاه و جنگل کاری اطراف آن نیز بر جذابیت محل برگزاری می افزاید. به این ترتیب به جز محل اسکان سرپرستان و ناظران که در دو هتل شهر اصفهان در نظر گرفته شده است و سالن بحث درباره سوالها که نزدیک هتل محل اقامت سرپرستان است، تمام فعالیت های مربوط به المپیاد فیزیک 2007 در محوطه دانشگاه صنعتی اصفهان متمرکز است. برگزاری سی و هشتمین المپیاد جهانی فیزیک ده روز به طول می انجامد که روز اول ورود تیم ها و روز دهم برگشت تیم هاست. در مدت هشت روز باقیمانده، دانش آموزان شرکت کننده در مسابقات، در دو امتحان که هر کدام 5 ساعت است شرکت می کنند و باید برای بقیه وقت آنها برنامه های جذاب و سرگرمی های سودمند تدارک دید تا آنها ضمن آشنائی با ویژگی های فرهنگی، اجتماعی،..... ایران با خاطره خوش به کشور خود بازگردند. اگرچه فرصت آزاد سرپرستان به اندازه دانش آموزان نیست، زیرا بخشی از وقت آن ها در جلسات بحث سوال ها، ترجمه آنها، همکاری در تصحیح ورقه های دانش آموزان خود و بحث درباره نمره ها می گذرد، اما برای آنها نیز باید برنامه ریزی تفریحی و سرگرم کننده در نظر گرفت. طراحی چنین برنامه هائی که با سلیقه حدود 90 ملیت سازگار باشد و در ضمن در چارچوب معیارهای فرهنگی- اجتماعی ایران باشد، کار چندان آسانی نیست. البته جاذبه های شهر اصفهان بخشی از این مشکل را برطرف می سازد، زیرا آن قدر جذاب است که همه آن را می پسندند. بخش مهمی از فعالیتهای کمیته برگزارکننده برای تدارک چنین برنامه هائی صرف می شود تا با همکاری تمام دست اندرکاران دیگر این وظیفه را به خوبی انجام دهد.                                               

مراسم افتتاحیه و اختتامیه دو رویداد مهم المپیاد جهانی فیزیک است که نمود برجسته ای دارد و می توان گفت به نوعی ویترین این رویداد جهانی است، زیرا بقیه فعالیتها کم و بیش در پشت صحنه اتفاق می افتد. در مراسم افتتاحیه دانش آموزان شرکت کننده با نظم خاصی روی صحنه آمده و نام کشورشان اعلام می شود. در این مراسم کشور میزبان فرصت خوبی برای معرفی خود از دیدگاه های مختلف دارد و با فیلم، نمایش، موسیقی، .... ضمن ارائه یک برنامه جذاب سعی می کند تاثیر مثبتی بر حاضران بگذارد. در این مراسم مجموعه ای از سخنرانی های کوتاه که یکی از آنها سخنرانی کلیدی برای گشایش المپیاد جهانی فیزیک را رسما اعلام می کند و نیز تعدادی برنامه هنری ارائه می شود.

 

 

      گر بهشتی باشد اندر آسمان    عکس آن افتاده روی اصفهان                     

                     

مراسم اختتامیه که بخش عمده آن به اهدای جایزه به دانش آموزان می گذرد، پر از هیجان است و صحنه تالار مرتب با نور فلاش دوربین ها روشن می شود. اگرچه پیش از مراسم اختتامیه دانش آموزان از رتبه و مدال خود اطلاع دارند، اما با اعلام هر نام و مدالی که داده می شود، فریادهای شادی فضای تالار را پر می کند و دوربین ها برنده را تا آمدن به صحنه و رفتن از آن تعقیب می کند. در این میان دادن مدال های طلا و جایزه برندگان برجسته، با هیجان و شادی زیادتری همراه است و تشویق حدود هزار نفر حاضران در تالار به اوج خود می رسد. معمولا رتبه علمی، اجتماعی، سیاسی کسی که مدال را به گردن دانش آموز می اندازد، با افزایش سطح مدال از برنز به طلا، بالا می رود و برندگان جوایز ویژه جایزه خود را از دست کسانی دریافت می کنند که دارای بالاترین مقام علمی، اجتماعی و یا سیاسی هستند.                                   

کشور میزبان برای هر تیم دانش آموزی از یک کشور که اکثرا 5 نفر و گاهی کمتر است، یک راهنما در نظر می گیرد. سعی می شود راهنمای یک تیم دانش آموزی، به زبان آنها آشنا باشد، اما در مواردی که کسی آشنا به آن زبان در دسترس نباشد، راهنمای آشنا به زبان انگلیسی، فرانسه،.... برای آن تیم انتخاب می شود و با توجه به آموزش زبان خارجی در مدارس تمام کشورها، ارتباط راهنما با دانش آموزان با این زبان انجام می شود. راهنماها از اولین لحظه ورود تیم به ایران، تا آخرین لحظه ای که ایران را ترک می کنند، با دانش آموزان همراه خواهند بود و کاملا از آنها مراقبت می کنند تا هیچ مشکلی برای آنها پیش نیاید. این راهنماها که کم و بیش هم سن و سال دانش آموزان شرکت کننده در المپیاد فیزیک هستند، به سرعت با آنها خو می گیرند و چنان علاقه ای به هم پیدا می کنند که گاهی هنگام جداشدن از هم، همانند دوستان چند ساله متاثر می شوند و حتی دیده شده است گریه راه کلمات خداحافظی را بر انها می بندد. ثبت لحظه به لحظه المپیاد جهانی فیزیک به عنوان یک رویداد علمی- فرهنگی از اهمیت فراوانی برخوردار است. معمولا از تمام بخش ها عکس و فیلم گرفته می شود و اینترنت این فرصت را فراهم می آورد که بلافاصله هر کس در هر کجای جهان آن را ببیند و به ویژه آشنایان اعزام شدگان به المپیاد را از احوال آنان با خبر کند. به جز روز ورود تیم ها، در تمام روزهای بعد هر کس در اولین ساعات روز با یک نشریه روزانه که عمدتا تصویری است روبه رو می شود که تمام آنچه را که در روز قبل روی داده است در خود دارد. پس از پایان برگزاری المپیاد جهانی فیزیک و در یک فرصت چندماهه یک کتاب نیز منتشر می شود که در ان شرح کاملی از المپیاد برگزارشده ارائه می شود و معمولا در المپیاد سال بعد میان شرکت کنندگان توزیع می شود. در سالهای اخیر که فناوری ثبت تصویر گسترش پیدا کرده است، تهیه یک عدد دی.وی.دی نیز به کتاب اضافه شده است و به این ترتیب آیندگان می توانند با تماشای آن تصویر عینی تری از آنچه در گذشته روی داده است به دست آورند.

 

ساختار :

مسابقه المپیاد فیزیک در دو روز برگزار می شود، یک روز برای امتحان نظری و یک روز تجربی. در امتحان نظری سه سئوال طرح می شود که در مجموع چهار زمینه مختلف فیزیک دبیرستانی را پوشش می دهد. مدت امتحان پنج ساعت است. امتحان تجربی در روز دیگر برگزار می شود و در آن یک یا دو مسئله به دانش آموزان داده می شود. مدت این امتحان نیز پنج ساعت است. بین دو امتحان نظری و تجربی یک روز استراحت است. هر تیم از حداکثر پنج دانش آموز و دو مربی تشکیل می شود. دانش آموزان از دبیرستان یا هنرستان هستند و دانش آموزان مدارس عالی و دوره های فوق دیپلم پذیرفته نمی شوند. مربی ها اعضای مجمع عمومی هستند و در مجمع حق رای دارند. سئوالها به زبان خود دانش آموز به او داده می شود و دانش آموز نیز مسئله را به زبان خود حل می کند. به این ترتیب مدتی از وقت مربی صرف ترجمه سئوال ها و پاسخ ها می شود. نکته دیگر این که پس از تصحیح اوراق توسط گروه تصحیح که از کشور برگزار کننده است، مربی هر کشور حق دارد به نمره تیم خود اعتراض کنند. این اعتراض نیز در روز خاصی انجام می شود.

 

هزینه ها :

از نظر هزینه ها قاعده کلی این است: هزینهء سفر تمامی شرکت کنندگان یک کشور اعم از دانش آموز، مربی، ناظر، و میهمان توسط خود آن کشور پرداخت می شود. اما هر کشور از لحظه ورود به کشور میزبان تا لحظه خروج میهمان است یعنی هزینه های وی شامل اقامتگاه، غذا، رفت و آمد، گردش ها و غیره توسط کشور میزبان پرداخت می شود. اخیرا به واسطه هزینه سنگین برگزاری و قدرت مالی بسیاری کشورها، قرار شده است کشورهای شرکت کننده داوطلبانه مبلغی مشخص را به عنوان "حق شرکت" پرداخت کنند. به نظر می رسد این مبلغ کم کم از حالت داوطلبانه خارج و اجباری شود. تعداد کشورهای شرکت کننده در المپیاد فیزیک هر سال افزایش یافته است، به طوری که سال گذشته در المپیاد سنگاپور 82 کشور حضور داشتند. تعداد زیاد شرکت کننده، به علاوه هزینه تهیه وسایل امتحان تجربی که در آن همه دانش آموزان می بایست با وسیله ای یکسان امتحان دهند هزینه برگزاری المپیادها را بسیار بالا برده و برگزاری آن را بسیار دشوار کرده است. با توجه به این مسائل موضوع برگزاری المپیادهای منطقه ای مد نظر قرار گرفته است. این فکر جدید نیست و تا کنون المپیاد کشورهای ناحیه بالکان، المپیاد کشورهای ناحیه خلیج فارس، و المپیاد کشورهای آسیایی، هر یک در نواحی مربوط به خود برگزار شده است.

 

کمیته برگزارکننده المپیاد 2007

 

دکتر محمد سپهری راد، از دانشگاه شهید بهشتی، رئیس کمیته

دکتر محمدرضا اجتهادی، از دانشگاه صنعتی شریف، مسئول کمیته علمی

آقای حسین میرزایی، از وزارت آموزش و پرورش و رئیس باشگاه دانش پژوهان جوان

دکتر منصور وصالی، از دانشگاه تربیت معلم شهید رجایی، مسئول کمیته فوق برنامه

مسئول دبیرخانه: خانم ترانه شیمی

ارگان برگزار کننده: وزارت آموزش و پرورش

 

اعضاء کمیته علمی المپیاد

 

دکتر محمدرضا اجتهادی، دانشگاه صنعتی شریف (رئیس کمیته)

 دکتر امید اخوان، دانشگاه صنعتی شریف

 دکتر رضا عسگری، پژوهشگاه دانشهای بنیادی

 آقای سید مهدی فاضلی، دانشجوی دکتری دانشگاه صنعتی شریف

دکتر فرهنگ لران، دانشگاه صنعتی اصفهان

دکتر سامان مقیمی عراقی، دانشگاه صنعتی شریف

 دکتر ارشمیدس نهال، دانشگاه تهران

 دکتر نیما همدانی رجاء، پژوهشگاه دانشهای بنیادی

  

تاریخچه المپیاد جهانی فیزیک

 

المپیاد جهانی فیزیک مسابقه ای است بین المللی در فیزیک و برای دانش آموزان دبیرستانی. اولین این مسابقات در سال 1967 در ورشو (لهستان) برگزار شد. از آن تاریخ به بعد این المپیادها به جز سه سال (1973، 1978، و 1980) همه ساله در یکی از کشورهای جهان برگزار شده است.در این اولین المپیاد دعوتنامه برای کشورهای اروپای مرکزی ارسال شده بود و چهار تیم که عبارت بودند از بلغارستان، چکسلواکی، مجارستان، و رومانی این دعوت را پذیرفتند (با در نظر گرفتن دانش آموزان کشور میزبان، لهستان، پنج تیم در مسابقه حضور داشتند. ). در این المپیاد یک روز به امتحان نظری و یک روز به امتحان تجربی اختصاص داشت. نکته قابل توجه این بود که دانش آموزان می بایست صبر می کردند تا برگه های امتحانی آنها تصحیح شود. به این ترتیب دو روز وقت آزاد داشتند که برای آنها سفری تفریحی با هواپیما در داخل لهستان تدارک دیده شد. دومین المپیاد بلافاصله سال بعد در مجارستان ترتیب یافت. در این المپیاد به تعداد کشورهای شرکت کننده سه کشور آلمان شرقی، اتحاد جماهیر شوروی، و یوگسلاوی اضافه شده بود. در دومین المپیاد نیز مانند المپیاد اول تیم هر کشور از سه دانش آموز و یک سرپرست تشکیل می شد. در این المپیاد مجمع عمومی نیز تشکیل و اساسنامه برگزاری المپیادها تصویب شد. جالب این که با گذشت سال ها بنیان این اساسنامه هنوز تغییر نکرده است.                                                                            

المپیاد سوم در 1969 در چکسلواکی، المپیاد چهارم در 1970 در اتحاد جماهیر شوروی، و المپیاد پنجم سال بعد در بلغارستان برگزار شد. در این المپیاد اخیر بود که تعداد دانش آموز شرکت کننده برای هر تیم به پنج نفر ارتقاء یافت. از المپیاد ششم که در 1972 در رومانی برگزار شد برای اولین بار کشورِِِی غیر اروپایی یعنی کوبا و کشوری از اروپای غربی یعنی فرانسه نیز شرکت کردند. گرچه تعداد کشورهای شرکت کننده در المپیادها افزایش یافته بود اما متأسفانه هیچ کشوری میزبانی المپیاد سال 1973 را نپذیرفت و در حالی که احساس می شد برگزاری این المپیادها از بین می رورد لهستان پذیرفت بار دیگر میزبان المپیاد 1974 باشد. لهستان در این سال برای اولین بار از تیم کشور آلمان غربی نیز برای حضور در المپیاد دعوت کرد. میزبان المپیاد سال 1975 آلمان غربی بود. در این سال در مجمع عمومی تغییراتی در اساسنامه المپیاد به تصویب رسید. مهمترین این تغییرات یکی کم کردن تعداد پرسشهای امتحان نظری از چهار سئوال به سه سئوال بود؛ دیگری کم کردن تعداد زبان های مورد استفاده از چهار زبان روسی، انگلیسی، آلمانی، و فرانسوی، به تنها دوزبان روسی و انگلیسی بود؛ و سومین تغییر قراردادن یک روز استراحت میان امتحان نظری و عملی برای دانش آموزان بود. در سالهای 1975، 1976، و 1977 المپیاد به ترتیب در کشورهای آلمان شرقی، مجارستان (برای بار دوم)، و چکسلواکی (برای بار دوم) برگزار شد.

در سال 1984 المپیاد در کشور سوئد برگزار شد. در این المپیاد با توجه به تعداد زیاد کشورهای شرکت کننده و هزینه بر بودن برگزاری المپیاد ها ، کشور دیگری برای سال های بعد داوطلب برگزاری نشد. از این رو تصمیم گرفته شد که دبیرخانه ای ثابت با مسئولیت دکتر گورژوسکی تشکیل شود تا برای برگزاری درازمدت المپیادها برنامه ریزی کند. از آن سال المپیادها مرتبا برگزار شده است و معمولا کشور برگزار کننده برای چندین سال بعد نیز مشخص است.