بازی های حلقه ای

     به گزارش انجمن نجوم آماتوری ایران

بازی های حلقه ای

با توجه به تحقیقات جدید این احتمال وجود دارد که انحراف حلقه های فم الحوت ناشی از یک سیاره ی کشف نشده  باشد.

ستاره شناسان دانشگاه روچستر در آخرین بیانیه ی انجمن نجوم سلطنتی عنوان کردند ممکن است سیاره ای در ابعاد نپتون عامل انحراف حلقه های گرد و غبار ستارگان جوان باشند . ستارگانی که روزهای اول زندگی خودرا سپری می کنند توسط یک ابر از جنس غباری همجنس با  ستاره ی مادر احاطه شده اند و در بیشتر موارد مشاهده ی این حلقه تمرکز کانون ابر مذکور روی ستاره ی مرکز سامانه بوده است .

اما ستاره ی جدیدی یافت شده که گرد و غبار احاطه کننده ی آن کانونی غیر از کانون ستاره را نشانه گرفته است و کشیدگی آن ابر در یک طرف بیش از سمت دیگر است . به گفته ی آلیس کوییلن  پروفسور ستاره شناس این انجمن محتمل است که یک سیاره به دور این ستاره در حال گردش باشد ولی سوال اساسی که اکنون مطرح است به وجود یا عدم وجود این سیاره بر می گردد و  حتی اگر فرض را بر آن نهیم که چنین سیاره ای وجود دارد ابعاد آن چقدر است ؟ کجاست و یا چرا تاکنون موفق به رصد آن نشده ایم ؟

تاکنون حدود 250 سیاره ی فراخورشیدی کشف شده اند ولی همه ی آنها آنقدر دور هستند که تاثیر چندانی روی ستاره ی اصلی سامانه و اجرام پیرامون آن نداشته باشند . پروفسور کوییلن می افزاید: ما مدتها است بدنبال منبعی می گردیم که عامل ایجاد کشیدگی ابرهای دور ستاره ای هستند و از ا ین رو  وی مجربترین و خبره ترین فرد برای پیش بینی اندازه  و موقعییت چنین سیاره ها یی بشمار می رود .

به گفته ی وی با توجه به عکسهایی که تلسکوپ فضایی هابل از قطر ستاره ی فم ا لحوت در فاصله ی 25 سال نوری از ما تهیه کرده با وجود استفاده از کرونوگراف تنها قادر به آشکار سازی ابر پیرامون ستاره بوده است و از آنجایی که این ستاره از پرنورترین ستارگان آسمان پاییزی بشمار می رود احتمال کشف کردن سیاره ای در مدارها ی پایین را منتفی می کند . بهرحال این تصویر آنقدر شفاف هست که نشان دهد اختلاف کانون قابل توجهی پیرامون ستاره ی مذکور وجود دارد و سوال اساسی موجود برای پاسخگویی به این معما یافتن راه حلی است تا هرچه بهتر بتوان ازانتشار نور ستاره ی مادر در عکسهای مخابره شده جلوگیری کرد.از وقتی که در سال 2002 ثابت شد که یکی از سیارات فراخورشیدی دارای حلقه است کوییلن نظرییه های متعددی را مطرح نموده ولی محتمل ترین آنها بر فعل النفعالات بین دو جرم استوار است برای مثال با توجه به ویزگیهای هیدرودینامیکی ستارگان جوان که دارای کمربند غبار هستند جریانات سیالی در آن لایه ها مشاهده می شود که باعث تسلط یکی از کمربندها بر ابرهای ضعیف تر می شود و به مرور زمان این امر عاملی است برای یکتا شدن کمربندها .

محاسبات کوییلن درمورد این لبه ی تیز می طلبد که یک سیاره ی نسبتا کوچک در ابعاد نپتون در طرف دیگر حلقه وجود داشته باشد و چرخش چنین سیاره ای در آن فاصله ی دور در سامانه امری تقریبا نادر است و یا حداقل نمونه های اندکی از آن کشف و به ثبت رسیده اند. وقتی ستارگان در حال تشکیل از ابرهای عظیم عناصر اولیه هستند نیروی جنبشی اندکی بر سایر اجرام واقع در ابر وارد می کنند . این سیاره ها در مدارها ی نزدیک به ستاره و در مدارهایی دقیقا دایره ای شکل روزگار می گذرانند اما اگر سیاره ی فم الحوت وجود داشته باشد از ستاره اش 1.4 بیلیون مایل فاصله دارد (این فاصله 15 برابر واحد نجومی است ) که نشان می دهد این مدار انحراف باورنکردنی و فاحشی دارد . احتمال این وجود دارد که انحراف مداری مذکور ناشی از برخورد سیاره ی نسبتا بزرگ دیگری با جرم هنوز نامریی ما ناشی شده باشد ولی در هر صورت احتمال چنین برخوردی خود امری دور از واقعییات بنظر می رسد و علاوه بر این ناقض دیگر این حکم عدم وجود هرگونه کمربند سیارکی در درون این ابر است . به هر حال تمام مدلهای گفته شده در حد تئوری است و باید منتظر عکسهای دقیقتر از فم الحوت باشیم ولی آیا هرگز قادر خواهیم بود کرونوگرافی بسازیم که اینچنین آشکار سازی قویی داشته باشد ؟

این تحقیق توسط انستیتو ملی علم و سازمان فضایی آمریکا (ناسا) پشتیبانی می شود.