ترسناک ترین توفان

توفان ترسناک

سایت space.com به طور رسمی اعلام کرد: « توفان غبار عظیمی که اکنون تقریباً تمام نیمکره جنوبی مریخ را فرا گرفته است می تواند آینده مأموریت مریخ نوردهای اکتشافی را برای همیشه به خطر بیاندازد.» خطر و تهدید مضاعف دیگر توفان بزرگ دیگری است که اخیراً در سیاره سرخ ظاهر شده است. اولین و بزرگترین توفان غبار، تابش مستقیم نور خورشید به سطح مریخ را تقریباً 99 درصد کاهش داد. این تهدید برای مریخ نوردهایی که انرژی خود را از خورشید می گیرند بی سابقه بوده است. نگرانی اصلی آن است که اگر توفان ادامه یافته و ضخامت غبار افزایش یابد، باتریهای مریخ نورد خالی شده و کاوشگرهای رباتیک را برای همیشه به خاموشی فرو برد. مارک لمون (Mark Lemmon) دانشمند سیاره شناس در دانشگاه A&M تگزاس و عضو گروه مریخ نوردها می گوید: «این توفان ترسناکی است. اگر بدتر شود، وارد مرحله برنامه ریزی نشده ای خواهیم شد. بحثهای زیادی شده است که اگر مریخ نوردها توان کافی برای کار در روز را نداشته باشند چه باید کرد.» توفان که اولین بار در سایت space.com گزارش شد، تا کنون جهانی نشده است. اما سطح غبار، ضخیم ترین مقداری است که تا کنون توسط مریخ نوردها تجربه شده است. لمون اضافه کرد: « این شرایط نظیر توفانهای سراسری سال 2001 و توفان دیگری در سال 1971 می باشد.» او می گوید:« این توفان رکورد را در چند روز قبل شکسته است. خورشید 100% ضعیفتر از حالت عادی است. ما امیدواریم به زودی وقفه بزرگی در توفان ایجاد شود، اما این فقط یک امید است.»  مشکل غبار  مضاعف «دقیقاً در مدت 2هفته توفان غبار بزرگتر، همچون بادکنک از مساحت 230000 مایل مربع ( 600000 کیلومترمربع ) به اندازه فعلی آن یعنی حدود 7 میلیون مایل مربع ( 18 میلیون کیلومتر مربع ) رسید.» این مطلب را مایکل مالین (Michael Malin) از سامانه علوم فضایی مالین در یک مصاحبه ایمیلی عنوان کرد. تنها در مدت چند روز همدم کوچکتر آن به شکل یک ظرف غبار به مساحت 3 میلیون مایل مربع ( 7/7 میلیون کیلومتر مربع ) ظاهر شد . این دو با هم مساحتی بیش از ایالات متحده، کانادا و گرینلند را می پوشانند. مالین اضافه کرد: « فعالیتها و رخدادهای بزرگ غبار فقط شامل یک توفان نمی باشد و در واقع از تعدادی توفانهای غبار در ابعاد محلی و منطقه ای تشکیل شده اند. آنها با بلند کردن حجم زیادی از غبار، ابرهای غول پیکری تولید می کنند که سطح سیاره را تیره و تار می نمایند. او افزود: « پس از بلند شدن غبار، جو گرم می شود و می تواند چرخه ایجاد مانع در برابر سطح سیاره را ایجاد نماید.». لمون می افزاید: «گروه MER ( مریخ نوردهای کاوشگر Mars Exploration Rovers) در حال حاضر بیشتر از پیش به این پدیده توجه دارند. در اوایل پیدایش توفان، شرایط بادی، لایه های غبار مانع نور را از سطح روح و فرصت جاروب می نمود.» بر اثر غبار مریخ و باد پایدار، رخداد های پاکسازی سبب شده تا توان مریخ نوردها به حدود 800 وات- ساعت در هفته قبل برسد و امیدها را برای رسیدن مریخ نورد فرصت به گودال ویکتوریا بسیار زیاد نموده است. با این حال همچنان که توفان کوچک شدت گرفت، توانایی جذب انرژی مریخ نورد فرصت به حد خطرناک 280 وات-ساعت در روز کاهش یافته است. این مقدار فقط برای روشن کردن یک لامپ 60 واتی برای کمتر از 5 ساعت کافی است. لمون می گوید: « بدترین حالت آن است که به اندازه کافی غبار در آسمان وجود داشته باشد تا انرژی خورشید را به حدی کاهش دهد که مجبور شویم بسیاری از قسمتها را برای حفظ انرژی خاموش کنیم. مریخ نوردها با روشن نگه داشتن قسمتهای الکتریکی خود، باتری خود را برقدار نگه می دارند.» جان کالاس (John Callas) مدیر پروزه مأموریت مریخ نوردهای کاوشگر در آزمایشگاه پیشرانه جت ناسا در پاسادنا کالیفرنیا توضیح می دهد که « باتری مرده مریخ نورد ممکن است اجازه دهد تا دمای سرد، قسمتهای الکترونیکی فرصت را دچار مشکل کند.» کالاس می گوید: « درست مثل آن است که لپ تاپ خود را در زمستان قطب جنوب بگذارید. اتصالات قطعات الکترونیکی می تواند به دلیل سرما منقبض شود. اگر مریخ نورد بیش از حد سرد شود قسمتهای اصلی و ضروری آن  خراب می شوند. کالاس توضیح داد که این وضعیت بی سابقه است، بنابراین گروه مطمئن نیست که مریخ نوردها، به خصوص فرصت تا چه اندازه می تواند در مقابل غبار مانع نور مقاومت کند.  سریع و خشن کالاس اضافه کرد سرعت گسترش توفان خیره کننده و حیرت آور است. او گفت: « مریخ نوردها قبلاً در معرض توفانهای ضعیفتری قرار گرفته اند که در طی دوره چند هفته ای گسترش پیدا می کرده اند، اما چنین موردی را هرگز تجربه ننموده اند. این اتفاق هیج جا رخ نداده است. سطح غبار به سرعت زیاد می شود.» جان ویلسون (John Wilson) دانشمند سیاره شناس که مشغول مطالعه جو مریخ در مرکز ملی مدیریت جوی و اقیانوسی در پرینستون نیوجرسی است می گوید: « توپوگرافی نیمکره جنوبی مریخ احتمالاً موجب بروز این پدیده است.» «نیمکره جنوبی به طور متوسط حدود 4 کیلومتر ( 5/2 مایل ) مرتفع تر از نیمکره شمالی است که این امر به تبدیل شدن طوفان غبار به یک پدیده سراسری کمک می کند.»  ویلسون می گوید: « زمین نیز چنین پدیده ای را در نزدیکی هند تجربه می کند. تبت نسبت به هند مرتفع تر است، بنابراین با ایجاد شرایط بادی در ارتفاعهای کمتر سبب شدید شدن بادهای موسمی هند می شود.» ویلسون می گوید: «اگر چه توفانها برای مریخ نوردها تهدید کننده اند، اما شانس بزرگی برای مطالعه و پیگیری توفان قوی دیگری از زمان شکل گیری تا پایان آن به ما می دهند. ما در حال مشاهده چگونگی شروع توفان و نحوه گسترش آن هستیم. سپس اطلاعات را به مدلی تبدیل می کنیم تا شرایط آب و هوایی مریخ را به کمک آن در آینده پیش بینی کنیم.» کالاس توضیح داد که توفانهای سراسری غبار در حدود هر سه سال مریخی یکبار ( حدود 5/6 سال زمینی ) به وجود می آیند و دو توفان آخر حدود دو سال مریخی قبل بود. بنابراین پتانسیل توفان فعلی برای تبدیل شدن به یک توفان سراسری وجود دارد. اگر چنین شود کالاس و گروهش فقط می توانند انگشتان خود را در هم فرو برند. او اضافه می کند: «واقعیت این وضعیت آن است که توانایی ما محدود است و فقط می توانیم مصرف برق را از زمین قطع کنیم. اگر توفان بدتر شود و ادامه یابد، موردی حیاتی برای بقای مریخ نورد فرصت خواهد بود. اگر مریخ بخواهد، می تواند کاوشگر را نابود کند.»  منبع: Space.com نویسنده: دیو موشر (Dave Mosher) مسیر طی شده توسط مریخ نورد فرصت از زمان فرود تا 24 ژوئن 2007 در مدت 1215 روز مریخی مسیر طی شده توسط مریخ نورد فرصت حین کشفیات در حاشیه صخره ویکتوریا.