علوم و فناوری فضایی

علوم و فنـاوری‌های فضایی

علوم و فنـاوری‌های فضایی تا به حال فکر کرده‌اید که دامنه‌ی دانش علوم و فنـاوری‌های فضایی تا کجاست یا به عبارتی دیگر، چه علوم و دانش‌هایی در صنعت فضایی به کار گرفته می‌شوند؟ راستش را بخواهید، پاسخ به این سؤال، دشوار است. زیرا علوم فضایی بسیاری از علوم، از جمله مهندسی هوافضا، مکانیک، برق، مواد و متالورژی و حتی طراحی صنعتی، بیولوژی و پزشکی را در بر می‌گیرد! شاید این نکته برای شما عجیب باشد، ولی با چند تا مثال، مسأله روشن می‌شود: می‌دانید دمای دماغه‌ی شاتل در بازگشت به زمین چه‌قدر است؟ دمای دماغه‌ی شاتل، موقع برگشت به زمین با جو برخورد می‌کند و گرمای آن به حدود دو برابر دمای سطح خورشید می‌رسد! با این وصف فکر می‌کنید مواد سازنده‌ی دماغه‌ی شاتل باید از چه جنسی باشند تا بتوانند چنین دمایی را تحمل کنند؟ این دما به قدری زیاد است که هیچ ماده‌ی شناخته شده‌ای نمی‌تواند آن را برای مدتی طولانی تحمل کند. برای همین دماغه‌ی شاتل را با موادی از جنس سرامیک به عنوان "ماده‌ی فدا شونده" می‌سازند تا که ذوب شدن و از بین رفتن آن، مانع رسیدن این دما به درون شاتل بشود. یک سؤال دیگر: فکر می‌کنید رنگی که با آن، اجسام پرنده‌ی فضایی (مثل موشک، ایستگاه فضایی، شاتل و ...) را رنگ می‌کنند، مثل بقیه‌ی رنگ‌هاست یا که متفاوت است؟ شاید برایتان جالب باشد که بدانید هزینه‌ی فرستادن هر یک کیلوگرم به فضا، چیزی بیش از هزاران دلار است. خوب است بدانید، وزن رنگی که روی یک موشک قرار می‌گیرد، وزن نیست. به همین دلیل، مهندس‌های پلیمر تلاش می‌کند تا در صنایع فضایی رنگ‌هایی با وزن کمتر استفاده کنند. یک نکته هم در رابطه با پزشکی فضایی: تا حالا فکر کرده‌اید، فضانوردهایی که برای مدت طولانی در ایستگاه‌های فضایی زندگی می‌کنند، اکسیژن لازم برای تنفس و غذای لازمشان را از کجا می‌آورند و یا زندگی در بی‌وزنی چه اثرهایی را روی فیزیولوژی بدن آن‌ها می‌گذارد؟ پزشکی فضایی یکی از رشته‌های جذاب در علوم پزشکی است. جالب است بدانید. برخی از مواد غذایی که امروزه در دسترس عموم مردم قرار دارد، از ابتدا برای استفاده‌ی فضانوردان تولید شده‌اند. دامنه‌ی علوم مورد استفاده در فضا به این حد محدود نمی‌شود. می‌توان مثال‌های زیادی را از رشته‌های مختلف علمی آورد، که در فضا کاربرد دارند. نکته‌ی جالب‌تر این‌جاست که تقریباً پیچیده‌ترین و بالاترین سطح تمامی رشته‌های علمی در صنعت فضایی استفاده می‌شود. نظام کنترل موشک و ماهواره، نظام‌های الکترونیکی فضاپیماها، موتورهای پیشرفته‌ی فضاپیماها، مواد بسیار سبک و بسیار مقاوم در سازه‌ی موشک‌ها و ماهواره‌ها، سوخت‌های پرانرژی، رایانه‌های فوق پیشرفته‌ی کوچک و سریع، لیزر و ساخت اجزا و قطعات بسیار کوچک و دقیق و هزاران مورد دیگر از جمله مثال‌هایی هستند که می‌توان در رابطه با گسترده و پیچیده بودن صنعت فضایی ذکر کرد. اما، صنعت فضایی با تمام پیچیدگی‌هایش، یک هدف ساده را دنبال می‌کند: "کشف دنیای ناشناخته‌ها برای بشر و ارتقای سطح رفاه و آسایش زندگی". برای درک بهتر اثر صنایع فضایی و خدماتی که به بشر می‌دهند، کافی است برای چند لحظه چشم‌هایمان را ببندیم و فرض کنیم که صنایع فضایی و محصولات آن وجود ندارند. اگر صنعت فضایی وجود نداشت: • اینترنت وجود نداشت. • شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی بین‌المللی وجود نداشت. • نمی‌توانستیم هر شب در اخبار، اطلاعات هواشناسی چند روز یا حتی چند هفته‌ی آینده را به دست بیاوریم. • در مسافت‌های دور، کشتی‌ها و هواپیماها نمی‌توانستند مسیر خود را بیابند. • بسیاری از نقاط زمین برای ما ناشناخته می‌ماند. • بشر چیز زیادی از سایر کهکشان‌ها نمی دانست. • و ...