| لحظاتی بیش به آغاز رقابت مسیه نمانده است. ابزارها همگی نصب شدند. رصدگران مختلفی از گوشه کنار ایران بر بام کاروانسرای تاریخی قصر بهرام گرد هم آمدند تا در رفاقتی صمیمی به رقابت با اجرام اعماق آسمان بشتابند.
در نگاهی اجمالی به این اجتماع هر طیفی از اقوام مختلف، بزرگ و کوچک گرفته تا هر نوع گرایشی در اجتماع را می‌توانید بیابید. همه‌ی این علاقه‌مندان فقط و فقط یک علاقه‌ی مشترک دارند و آن شعار همیشگی نجوم آماتوری است. بیایید در کنار هم از دیدن جذابیت‌های منحصر به فرد در آفرینش آسمان شب لذت ببریم.
این رقابت مهیج هر ساله با همان جذابیت‌های همیشگی برگزار می‌شود و همواره حوادثی زیبا را به خود دیده است. از اولین رقابت مسیه در سال 1379 که سرآغاز زیبای این راه بود. از سیلاب دومین رقابت که برنامه را منتفی ساخت. از ابری‌شدن ناگهانی رقابت سوم که همه را غافلگیر کرد. از بی‌نظیرترین رقابت در زیر آسمانی پر ستاره در رقابت چهارم که برای اولین بار برگزیدگان هر 110 جرم فهرست مسیه را به دام انداختند. از سودای سفر به روستای خرانق یزد در رقابت پنجم و آن همه تلاش و در آخر ابری شدن هوا، از رقابت ششم که در ابتدا با باد و طوفان تگرگ آغاز شد و برای اولین بار رقابت عکاسی نیز دایر شد و سر آخر رقابت هفتم که نسل‌های جوان‌تری پای به میدان گذاشتند و ابزارهای نوین و قویتر جای خود را به ابزارهای کوچک و حتی دست‌ساز رقابت‌های اولیه داد. اکنون رقابت هشتم با سبکی جدید در پیش است و رقابتی دیگر که پنج‌شنبه و جمعه‌ی این هفته، کاروانسرای تاریخی قصر بهرام برای پنجمین بار جنب و جوش رصدگران و داوران را بر بام قدیمی خویش احساس می‌کند.
اگر از پذیرفته‌شدگان نهایی این رقابت هستید و حتی برای اولین بار شرکت خواهید کرد بد نیست این مقاله را مطالعه نمایید تا با جو موجود مقداری آشنا شوید و از راه‌حل‌های مناسب که برای شرکت در این رقابت به شما ارائه می‌شود استفاده نمایید تا در به دام انداختن این اجرام موفق باشید.
1- من و دوستم فقط برای رتبه‌ی اول داریم می‌آییم و بس!!!
از من به شما نصیحت که اصلاً با ذهنیت اول‌شدن به رقابت نیایید. چون فشار و استرس روحی شدید به دلیل جو بسیار خاص رقابت به شما وارد می‌شود. به هر حال هدف شما می‌تواند کسب رتبه‌ی اول باشد و این انگیزه کافی است. ولی تا زمان پایان رقابت و اعلام نتایج نمی‌توانید حتی به برگزیده‌شدن خویش مطمئن باشید چه برسد به رتبه‌ی اول! چون همیشه رقابت در رده‌ی دوچشمی و بیشتر تلسکوپی سنگین و میلیمتری بوده و عوامل زیادی در برگزیده شدن افراد نقش داشته است. از طرفی اگر تاکنون تجربه‌ای را در شرکت رقابت مسیه نداشته‌اید باز هم کار شما سخت‌تر خواهد بود. ضمناً این مسابقه هدفی است برای گرد هم آمدن منجمان آماتور ایرانی و بُعد رقابتی آن ارزشی بالایی ندارد. چون افراد شرکت‌کننده با اجرام مسیه رقابت می‌کنند و عملاً رقابتی با یکدیگر ندارند و لذا رفاقت بیشتر از رقابت مطرح است. کسی موفق است که تمرین بیشتری را از قبل داشته و از هر لحاظ نیز برای این رقابت آماده باشد. از طرفی برای رصدگر کسب رتبه در این رقابت نباید یک نقطه‌ی بیشینه باشد که وقتی به آن رسید دیگر فکر کند که بر قله ایستاده است. در واقع مهمترین مزیت شخصی برای این رقابت، افزایش بار تجربی شما در رصد آسمان شب و تسلط بر آن است.
2- قبل از مسابقه بهترین نحوه تمرین چگونه است؟
اگر تنها هستید یا هم‌گروهی دارید فرقی نمی‌کند، بایستی برنامه‌های مشترک زیادی را برای رصد این اجرام انجام دهید و در حین هر برنامه روش‌های موجود برای شکار یک جرم را بررسی کنید. مثلاً بایستی وظیفه‌ی نفر دوم را مشخص کنید که نقشه‌خوان باشد و یا این‌که کارها را با شما نصف کند یا این‌که استراحت کند و یکی در میان جرم بگیرید. به نظر من روش اول بسیار خوب است ولی بایستی خیلی با یکدیگر هماهنگ باشید. مثلاً رصد جرم‌های دور افتاده و سخت را بایستی تمرین کنید. و با استفاده از زمان‌بندی و رفتن چند باره به روی اجرام و کوتاه کردن زمان را بایستی در دستور کار خویش قرار دهید. مزیت این تمرینات این است که به شما کمک می‌کند تا با بهترین برنامه به رقابت مسیه بیایید. این‌گونه تمرینات باعث می‌شود تا با آشنایی و تسلط کامل بر ابزار، احساس نیاز به ابزارهای جنبی و ... را از قبل متوجه می‌سازد تا مشکلات را برطرف نمایید.
3- از چه نقشه و نرم‌افزارهایی بهتر است استفاده کنیم؟
قبل از رقابت کار جستجوی اجرام با نرم‌افزار‌های گرافیکی دقیق مانند Starry Night کمک زیادی خواهد کرد. حتی می‌توانید نقشه‌های اجرام را با نماهای مختلف پرینت بگیرید و از آن در رصدگاه استفاده کنید. بهترین نقشه هم برای رقابت Observer و Sky Atlas است. چون طراحی آن ساده بوده و کار با آن بسیار راحت است. نوع آشنایی و تمرین با نقشه خیلی مهم است. مثلاً در یکی از رقابت‌ها به دلیل مشکل در نقشه حدود 15 دقیقه از وقتم را صرف گرفتن یک جرم ساده کردم و جالب است که به دام هم نیفتاد. پس تسلط به نقشه بسیار مهم‌تر از حتی جنس نقشه است.
4- چه ابزار و امکانات جانبی به همراه داشته باشیم؟
چراغ قوه‌ی قرمز با یاطری اضافه را هیچ وقت فراموش نکنید. چون اگر نور شما در این شب از دست برود کار شما نیز سخت خواهد شد. چهار پایه تاشو برای استراحت نیز می‌تواند به شما کمک زیادی کند. سایر ابزارها را نیز بایستی بر اساس احساس نیاز که در تجربه‌های شخصی به دست آورده‌اید، می‌توانید انتخاب کنید.
5- از چه چه نوع چشمی و با چه شماره‌ای استفاده کنیم؟
اگر در رده‌ی تلسکوپی هستید بهترین چشمی در رقابت در درجه‌ی اول یک چشمی با کیفیت و در درجه‌ی بعد میدان دید مناسب است. اگر چشمی شما هر دو قابلیت را داشته باشد مسلماً کار شما برای شکار اجرام راحت‌تر خواهد بود. کیفیت چشمی باعث تفکیک اجرام کم‌نور می‌شود. میدان دید بالا باعث می‌شود که اجرام سریع‌تر در درون چشمی به دام افتند. در مجموع بهترین چشمی خود را بایستی در رصد تمرینی رقابت پیدا کنید. شماره‌ی چشمی هم بایسنی به حدی باشد که علاوه بر تفکیک اجرام، میدان دید مناسبی نیز به شما بدهد. اما استفاده از یک بزرگنمایی متوسط بین 20 تا 40 برابر مناسب است. البته اگر تجربه‌ی بالایی در اختیار داشته باشید بر اساس میزان سختی جرم می‌توانید چشمی‌های متفاوتی را نیز در اختیار داشته باشید تا در صورت نیاز استفاده نمایید.
6- جرم‌های گیسو و سنبله را چگونه از هم تفکیک کنیم؟
برعکس آن‌چه که فکر کنید رصد اجرام سنبله و گیسو راحت است. فقط برای رصد بایستی از ستاره‌های راهنما برای پیدا کردن این اجرام استفاده نمایید و در تفکیکی ان دقت کنید. در این محدوده‌ی پر تراکم حتی ممکن است 2 یا حتی 3 جرم را نیز در یک کادر جا دهید و اگر قانون خاصی بر رقابت حاکم نباشد می‌تواند در یک آن 2 یا 3 جرم خویش را در یک میدان‌دید تأیید کنید. ولی سعی کنید تا یک تمرینی از پیش برای این اجرام داشته باشید. البته سخت‌ترین اجرام مسیه در کاسه‌ی دب‌اکبر قرار دارند و در کل کمی کم‌نور هستند.
7- نحوه کار با داور به چه شکل است و چگونه جرم ما رو تایید می‌کنند؟
بعد از آن‌که داور خویش را شناختید بد نیست در مورد نحوه‌ی پذیرش جرم توسط ایشان سوالاتی را جویا شوید. ولی آن‌چه که معمول است شما باید جرمها را در مرکز تصویر قرار دهید و با استفاده از نقشه‌ی راهنما ایشان را راهنمایی کنید تا ابتدا در جستجوگر و سپس درون چشمی بتواند آن را مشاهده نماید.
رصدگران تلسکوپی دقت داشته باشند که با توحه به این مسأله که تصویر در جوینده و چشمی معکوس و حتی در بعضی از چشمی‌ها وارونه‌ی حجانبی هم اضافه می‌شود لذا برای این‌که کار شما راحت‌تر شود نقشه‌ی رصد را ابتدا با نحوه‌ی قرار‌گیری صورت فلکی در زمان رصد تغییر دهید و در زمان یافتن جرم حتماً نقشه را 180 درجه بر عکس در دستان خویش بچرخانید تا دچار مشکل در یافتن جرم مخصوصاً درون جوینده نشوید. داور پس از دیدن جرم آن را تأیید کرده و در برگه‌ی مخصوص ثبت می‌کند. فقط اگر تا علامت‌خوردن جرم و تأیید کنار داور باشید بهتر است تا خود نیز مطمئن شوید. البته شما نیز بایستی هر جرمی را که داور تأیید می‌کند درون یک لیست علامت بزنید تا به اشتباه دوباره به سراغ آن نروید.
8- در رابطه با استراحت و تغذیه قبل و هنگام مسابقه نکته‌ی مهمی است؟
قبل از مسابقه بهتر است یک برنامه‌ی منظم را طراحی کنید. به خصوص اگر فاصله‌ی زیادی با محل برگزاری این رقابت دارید و در واقع مسیر بیشتری را بایستی طی کنید. پس حتماً باید استراحت خوبی چند روز قبل از رقابت داشته باشید. در واقع کوله‌بار سفر را حتماً روز پیش از رقابت ببندید تا با خیال آسوده فقط به استراحت بپردازید. این را بدانید که در رقابت مسیه استقامت شما در یک شب سخت رصدی حرف اول را می‌زند و لذا میزان استراحت شما از قبل تأثیر به سزایی در موفقیت شما در طی این شب زیبا خواهد داشت.
بهترین تغذیه در زمان رقابت خوردن و نوشیدن مواد مقوی است. هیچ وقت از مواد تشنه‌زا و سنگین استفاده نکنید و برای دوری از خواب کمتر غذا میل نمایید. حتماً حواس خویش را به میزان سرما و گرمای محیط معطوف کنید تا نوع پوشش را بر این اساس انتخاب نمایید. در زمان رقابت معمولاً 2 استراحت نیم ساعته یا یک استراحت یک ساعته وجود دارد. در این زمان می‌توانید برای تجدید قوا شام میل کرده و یا استراحت کنید. البته اگر گروه شما بیش از یک نفر است بسته به تقسیم وظایف می‌توانید در حین رقابت نیز یکی از نفرات استراحت لازم را داشته باشد. از طرف دیگر هیچ وقت در زمان استراحت برای رفع خستگی دراز نکشید. چون با توجه به تاریکی محیط و خستگی حتماً به خواب خواهید رفت و معروف است که جرم بعدی را که خواهید دید خورشید است!
9- برای تاریخ 22 و 23 فروردین بهترین ترتیب زمانی گرفتن جرمها به شکل است؟ چه اجرامی حذف‌اند و یا غیر از فهرست مسیه اضافه می‌شوند؟
معروف است که در هر رقابت با توجه به میزان جرم و ماه برگزاری که میزان روز و شب در آن متغیر است، برای یافتن هر جرم مقداری وقت به طور متوسط در اختیار دارید. طبق اعلام تیم برگزاری شما بایستی 126 جرم را طی 9 ساعت و 15 دقیقه به دام اندازید و در واقع به طور میانگین 4.4 دقیقه وقت مفید برای یافتن هر جرم در اختیار شما خواهد بود. پس بایستی از وقت فوق حداکثر استفاده را ببرید.
در رقابت امسال بین 110 جرم مسیه فقط M74 به دلیل نزدیک‌شدن به خورشید دیده نخواهد شد و سایر 109 جرم دیده می‌شوند. برای بالا بردن سطح رقابت هر ساله تعدادی از اجرام معروف NGC نیز به این فهرست اضافه می‌شود که اکنون این اجرام که شامل 16 جرم از فهرست NGC به همراه سیاره‌ی نپتون است. شما بر اساس یک نظم که در یک فهرست پیشنهادی که خود از قبل طراحی خواهید کرد به سراغ رصد این اجرام می‌روید. این فهرست از اجرام را می‌توانید به هر شکلی که راحت‌تر هستید چینش کنید. ولی مسلماً بهترین نوع چینش با در نظر گرفتن طلوع و غروب هر یک از این اجرام و میزان ارتفاع آن‌ها از سطح افق و همچنین سهولت در نزدیک بودن این اجرام به یکدیگر در جاروب کردن آن، بهترین فهرست خواهد بود. در واقع وجود فهرست باعث خواهد شد تا اولاً بر اساس یک نظم اجرام را به دام اندازید و ثانیاً برای یافتن اجرام بیشترین سهولت را داشته باشید و حتی جرمی تکراری را نگیرید و از زمان استفاده‌ی بهینه را ببرید.
ابتدای شب تعدد اجرام زیاد است و انرژی بیشتری از شما می‌برد. ابتدا بایستی بعد از شروع رقابت با توجه به روشنایی هوا به سراغ اجرام پر نوری مانند خوشه‌ی پروین، خوشه‌ی کندوی عسل، سحابی جبار و ... بروید و پس از تاریکی نسبی آسمان به سراغ اجرام کم نور در افق غربی به خصوص اجرام بحرانی بروید تا آن‌ها را پیش از غروبشان به دام اندازید. بایستی تا نیمه‌های شب و پیش از زمان استراحت سنبله را رصد کرده باشید. چون بعد از آن سنبله ارتفاع بیشتری می‌گیرد و رصد آن سخت‌تر شده و زمان بیشتری را صرف می‌کند. نیمه‌های شب به بعد دیگر جرمی در افق غربی نمانده است و حجم کاری شما کمتر خواهد شد و دیگر منتظر طلوع اجرام جدید خواهید بود. بامداد به سراغ عقرب و قوس خواهید رفت و اجرام زیادی که پر نور و اکثراً در حد رویت با چشم هستند را در این منطقه به دام خواهید انداخت و در هنگام سپیده نیز به سراغ چند جرم کم نور می‌روید که معروف‌ترین آن M30 است که البته شرایط رصدی آن با توجه به رسیدن به پایان فروردین بهتر خواهد بود. البته فراموش نکنید که محل نپتون در هیج نقشه‌ای از پیش مشخص نشده و لذا باید محل آن را از پیش بر روی نقشه مشخص کرده باشید.
در رقابت امسال سوالاتی در حیطه‌ی رقابت خواهد شد تا اطلاعات تئوری شما نیز در این شب کمی محک خورده باشد. پس بایستی از پیش مطالعاتی نیز داشته باشید.
10- و آخرین نکات مهم؟
اگر از ابزار تلسکوپی سود می‌برید ابزار خویش را حتماً به دقت زیاد هم خط نمایید.
با داور خویش نهایت برخورد مناسب را داشته باشید تا از خستگی وی جلوگیری شود تا احیاناً حق شما ضایع نشود.
با مسوولین برگزاری این رقابت عظیم به خصوص مسوول برنامه نهایت همکاری را داشته باشید تا در آسایش برگزای رقابت نقشی اساسی را ایفا کنید.
استفاده از چراغ قوه با نور قرمز به نفع خود شما است. چون نور سفید آن هم به مقدار زیاد چشم را خیره می‌کند و زمانی هم صرف تطبیق چشمان شما با محیط از بین خواهد رفت.
برای یافتن هر جرم با صبر و حوصله پیش بروید. ابتدا ناحیه‌ی آن جرم را با استفاده از صور فلکی بیابید و سپس با ستاره‌های راهنما به سراغ جرم بروید. در درون نقشه نیز می‌توانید یا به روش پرش ستاره‌ای و یا ساخت اشکال هندسی جرم را در وسط میدان دید خود قرار دهید. و باز هم تمرین از قبل نقش موثری در تمرکز شما خواهد داشت.
ابزار و امکانات خود را پیش از آغاز سفر وارسی نمایید و قبل از شرع رقابت نیز آن را به دقت کنترل کنید، به خصوص اگر از تلسکوپ‌های دابسونی استفاده می‌کنید. | 
