مریخ و مریخ نورد هایش

پرتاب مریخ‌نشین «ققنوس» به تعویق افتاد

پرتاب کاوشگر مریخی آژانس فضانوردی آمریکا (ناسا) در آخرین ماموریت ناسا به سیاره مریخ 24 ساعت به تعویق افتاد.

به گزارش سرویس «علمی» خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، آژانس فضانوردی ناسا اعلام کرد : پرواز فضاپیمای ققنوس (Phoenix)که قرار بود روز جمعه پرتاب شود به تعویق افتاد و زمان پرواز آن دوباره برنامه‌ریزی خواهد شد.

شرایط نامطلوب آب و هوایی روز گذشته (سه شنبه) در اطراف سکوی پرتاب در کیپ کاناورال در فلوریدا مانع از سوختگیری مرحله دوم راکت توسط مهندسان شد.

ققنوس قرار است برای تجزیه و تحلیل نمونه های تهیه شده از خاک مریخ و نیز در جست و جوی علائم حیات در گذشته و حال سیاره سرخ در منطقه قطب شمال مریخ فرود آید.

این کاوشگر دو فرصت برای پرتاب در روز شنبه دارد که یکی ساعت 5 و 26 و دیگری در ساعت 6 و 2 دقیقه به وقت شرق آمریکا است.

به گفته دانشندان آژانس فضانوردی آمریکا (ناسا)، اگر همه چیز طبق برنامه‌ریزی‌های انجام شده پیش برود ققنوس در ماه مه سال 2008 به مریخ خواهد رسید.

ققنوس بر خلاف مریخ نوردهای روبوتیک اسپیرت و آپورچونیتی ناسا یک کاوشگر ثابت است.

این مریخ‌نشین طی سه ماه ماموریت خود به کمک بازوهای روبوتیک خود یخ و خاک این سیاره را برداشت کرده و مورد بررسی قرار می‌دهد.

۱۲ مرداد فونیکس می رود

مریخ نشین فونیکس برای سفر به قطب شمال مریخ آماده است . 

پس از ماموریت موفقیت آمیز دو مریخ نورد روح و فرصت که بر خلاف پیش بینی ها هنوز به کار خود ادامه می دهند ، ناسا خود را برای پروژه بزرگتری در مریخ آماده می کند .

 مریخ نشین فونیکس یا ققنوس در 12 مرداد (سه آگوست) بوسیله یک راکت دلتا II به سمت قطب شمال مریخ پرتاب خواهد شد .

فونیکس بر خلاف ماموریت های قبلی همچون روح و فرصت به جای حرکت در میان دشت ها یا دره ها ، در جای خود ثابت می ماند . در این ماموریت فونیکس با حفاری به عمق سنگ ها و یخ های قطب شمال مریخ نفوذ می کند تا به

طور مستقیم آنها را بررسی کند . این بررسی به دانشمندان کمک خواهد کرد تا تاریخچه آب در این سیاره را بهتر بشناسند ، دانشمندان امیدوارند به کمک این ماموریت به آثاری از حیات میکروبی باقیمانده از گذشته دست پیدا کنند و یا احتمال ذوب شدن یخ ها در دوره های مشخص را بدست بیاورند .

راکت دلتا که فونیکس را تا مریخ حمل خواهد کرد در سکوی پرتاب 17A در پایگاه فضایی کندی در جنوب فلوریدا آماده می شود ، همزمان با این کار فونیکس از مرکز فضایی کلورادو به نزدیکی پایگاه فضایی کندی انتقال میابد تا در یک "clean room" مورد بازبینی نهایی قرار می گیرد و آماده پیوستن به راکت اصلی شود  (در مرکز فضایی کلورادو فونیکس را در یک محیط بیابانی شبیه به مریخ تحت آزمایش قرار داده بودند ) .

پس از این مرحله فونیکس به پایگاه فضایی کندی انتقال می یابد و در آنجا آخرین تست قبل از پرواز بر روی آن انجام می شود ، برای مثال صفحه های خورشیدی ، چتر نجات ، رادار پرواز و سپر حرارتی برای آخرین بار کنترل می شوند .

قرار گرفتن فونیکس در کپسول مخصوص در فضاپیما نیز در سه مرحله انجام می شود . ابتدا آن را در یک محفظه حفاظت شده قرار می دهند و سپس آن را تا محل فضا پیما حمل می کنند و در آخرین مرحله ، فضا پیما را بالا برده و در جای مخصوص قرار می دهند .

هم اکنون فونیکس به راکت اصلی خود متصل و آماده است تا چند روز دیگر به سمت سیاره سرخ پرتاب شود و تمامی عملیات بالا  تا سه هفته قبل از پرتاب به پایان رسیده است .

پس از پرتاب این فضاپیما بیش از نه ماه در راه خواهد بود تا به مقصد برسد ، پس از رسیدن فونیکس به مریخ نوبت به فرود بر سطح مریخ می رسد که یکی از حساس ترین مراحل کار است . در هنگام فرود چتر نجات و موتور هیدروزین  هردو وظیفه دارند تا با کاهش و کنترل سرعت ، فضاپیما را به سلامت بر روی سطح سیاره فرود آورند . پس از برخورد فضاپیما با جو مریخ ، همزمان با کاهش ارتفاع چتر نجات و موتور هیدروزین تعبیه شده سرعت را از حدود 125 مایل بر ساعت به 5 مایل بر ساعت کاهش می دهند تا فضاپیما بتواند دقیقا در نقطه مورد نظر در قطب شمال مریخ به آرامی بنشیند .

هنگامی که فونیکس به سلامت بر روی مریخ فرود آمد 30 دقیق صبر می کند تا گرد و غبار بوجود آمده در اثر فرود محو شود سپس دو صفحه خورشیدی مدور خود را باز می کند و بعد از آن دیگر ابزار های خود نظیر بازوی روباتیک ، دکل کوچک هواشناسی و دوربین خود را فعال خواهد کرد .

هنگامی که این مریخ نشین صفحات خورشیدی خود را باز کند 5.5 متر پهنا و 1.5 متر طول خواهد داشت ، بازوی روباتیک آن 2.3 متر طول دارد و به مریخ نشین این امکان را می دهد تا محیط اطرافش را به راحتی بررسی کند این بازو قادر است یخ های مریخ را تا چند اینچ حفاری کند و از لایه سطحی یخ ها عبور کرده به یخ ها ی عمیق تر و مدفون شده در زیر سطح سیاره دست یابد و همچینن قادر است  مقداری از خاک سطح مریخ را به عنوان نمونه وارد آزمایشگاه کوچکی کند که در بدنه مریخ نشین طراحی شده . در این آزمایشگاه بوسیله حرارت به این نمونه ها می توان به  مواردی مثل آب و همچنین  کربن ها ی سازنده ی  بلوک های حیات دست یافت . دکل کوچک هواشناسی ققنوس نیز می تواند به بررسی جو سیاره بپردازد و میزان آب و غبار موجود در اتمسفر محل فرود را مورد بررسی دهد . و در طی دوره ی 3 ماهه  فعالیت مریخ نشین وضعیت جو سیاره در بهار و تابستان مریخی نیز تحلیل خواهد شد . 

این پروژه توسط گروهی از دانشگاه آریزونا به سرپرستی پیتر اسمیت هدایت خواهد شد.

مریخ و باد هایش

وزش بادهای مریخی فعالیت «ققنوس» را بر روی این سیاره

مشکل می‌کند

دانشمندان دانشگاه میشیگان اعلام کردند که وزش بادهای تند بر روی سیاره مریخ می‌تواند تلاش‌های کاوشگر مریخ‌نشین «ققنوس» برای جمع‌آوری نمونه های خاکی و یخی از روی این سیاره سرخ را با مشکل و پیچیدگی مواجه کند.

به گزارش سرویس «علمی» خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، نیلیتون رینو، دانشمند علوم اتمسفریک در این زمینه ‌گفت: آزمایش‌های تونل باد نشان می‌دهد که وزش باد می‌تواند برخی از نمونه‌های جمع‌آوری شده از یخ و خاک این سیاره در ماموریت مریخی آتی آژانس فضانوردی آمریکا (ناسا) را پراکنده کند که این امر اگر چه آزمایشات را دشوار می‌کند اما احتمالا بر روی آزمایشات داخل آزمایشگاه تاثیری نمی گذارد.

مریخ‌نشین ققنوس که برای پرتاب در هفته آینده آماده می‌شود بر روی دشت‌های قطب شمال این سیاره فرود خواهد آمد و به تجزیه و تحلیل خاک و یخ روی مریخ برای بررسی شواهدی از زندگی میکروبی احتمالی در آن خواهد پرداخت.

این فضاپیما قرار است، بر اساس برنامه‌ریزی انجام شده در روز 25 ماه مه سال 2008 روی مریخ فرود آید و در طول ماموریت سه ماهه آن وزش بادهای مریخی در محل فرود مریخ‌نشین در جریان خواهد بود.

سیاره شناس ایرانی

 
یک سیاره‌شناس:

«ترافرمینگ» مریخ برای سکونت بشر با روش‌های کنونی

 امکان‌پذیر نیست

نبود دره‌هایی با پهنای کمتر از 100 متر در سطح مریخ از

 معماهای سیاره سرخ است

دانشمندان در جست‌و‌جوی روش‌هایی هستند که بتوانند با «ترافرمینگ» شرایطی مشابه آنچه در زمین وجود دارد را در مریخ ایجاد کنند.

به گزارش خبرنگار علمی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، دکتر عباس کنگی، عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی شاهرود و پژوهشگر مریخ در همایش انجمن نجوم آماتوری با بیان این مطلب اظهار داشت: ایده ترافرمینگ (ایجاد فرم زمینی در مریخ) برای اولین بار در سال 1940 مطرح شد که یک تصور کلی جهت تغییر محیط مریخ و ایجاد شرایط مناسب جهت رشد حیات زمینی بر روی این سیاره است و به عبارت دیگر فرایند ساخت یک سیاره مشابه زمین است که در آن شرایط اقلیمی از جمله درجه حرارت، فشار، ترکیبات گازهای اتمسفر و فراهم کردن آب مایع در آن مورد توجه قرار دارد.

وی در عین حال گفت: تحقیقات اخیر نشان می‌دهد کلاهک قطب جنوب مریخ با یک لایه نازک سطحی از دی اکسید کربن یخ زده پوشیده شده است که با توجه به اینکه برای افزایش درجه حرارت مریخ که از ضرورت‌های «ترافرمینگ» مریخ است به حجم عظیمی از دی اکسید کربن نیاز داریم، این مساله، دورنمای نامناسبی از ترافرمینگ (terraforming) مریخ ارایه می‌کند و به نظر می‌رسد که که تحقق این ایده از طریق روش‌هایی که طی سه دهه اخیر توسط دانشمندان ارایه شده میسر نخواهد بود.

این پژوهشگر مریخ خاطرنشان کرد:نزدیکترین فاصله‌ای که سیاره مریخ با شعاع 3397 کیلومتر با زمین پیدا می‌کند 7/55 میلیون کیلومتر بوده که هر 15 تا 17 سال به این موقعیت خود نسبت به زمین می‌رسد.

دکتر کنگی، فوبوس و دیاموس را دو قمر مریخ معرفی و با اشاره به طبیعت دو گانه در دو نیمکره مریخ تصریح کرد: نیمکره جنوبی با سطحی ناهموار حدود 5 کیلومتر مرتفع تر از نیمکره شمالی است و 97 درصد کراترهای برخوردی ناشی از بمباران بزرگ (9/3 تا 5/4 میلیارد سال قبل) در سطح نیمکره جنوبی مریخ قرار دارد.

وی با بیان اینکه تصاویر ارتفاع سنج لیزری MGS جریان آب را در سطح این سیاره تایید می‌کند، خاطر نشان کرد: نکته بسیار عجیب، عدم وجود دره‌هایی با پهنای کمتر از 100 متر در سطح آن است و وضعیت گیج کننده مناظر مربوط به آب و شرایط اقلیمی گذشته سیاره به صورت یک موضوع بحث انگیز باقی مانده است و برخی دانشمندان عقیده دارند که فوران ناگهانی آب‌های زیر زمینی سبب شکل گیری بسیاری از کانال‌های طغیانی در سطح آن سیاره شده است.

این پژوهشگر با اشاره به این نظر برخی دانشمندان که عقیده دارند مریخ دارای یک ظرفیت بزرگ از سیستم سفره‌های آب زیر زمینی به هم پیوسته است که غالبا طی بمباران بزرگ شکل گرفته‌اند، ابراز عقیده کرد: فوران ناگهانی آب‌های زیر زمینی می‌تواند منشاء برخی از کانال‌های سطح مریخ باشد و تصاویر دریافتی که با فاصله زمانی 7 سال در سطح مریخ تهیه شده است حکایت از آن دارد که در شرایط کنونی بعضی اوقات آب در سطح سیاره سرخ جریان می‌یابد که فوران آبهای زیرزمینی در برخی نقاط سیاره می‌تواند عامل ظهور این پدیده باشد.

به گزارش ایسنا، دکتر کنگی ارتفاع سنج لیزری، طیف سنج جهت شناسایی کانی‌ها، طیف سنج حرارتی، طیف سنج پرتو گاما، مغناطیس سنج و رادیومتر مادون قرمز را از تجهیزات کنونی مستقر در مریخ عنوان و اذعان داشت: طی دو دهه اخیر برنامه فضایی فشرده‌ای برای اکتشاف مریخ در نظر گرفته شده است که شامل افزودن فضاپیماهای مداری، ربات‌های متحرک سطحی، حفاری در سطح سیاره و بازگرداندن نمونه‌های سنگ و خاک به زمین و اعزام انسان در سال 2019 به مریخ است که پرتاب فضاپیمای فونیکس در اواخر مرداد امسال نیز در راستای این برنامه‌ها است.

مریخ جست و جوی احتمالی

گامی تازه در جست و جوی حیات احتمالی در گذشته مریخ

دکتر عباس کنگی، عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی و پژوهشگر زمین شناسی سیاره یی موفق به کشف پدیده گل فشان به جا مانده از فعالیت‌های آتشفشانی در سطح سیاره مریخ شد. به گزارش خبرنگار «پژوهشی» خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، یافته های جالب توجه این محقق ایرانی که به گفته وی احتمالا نخستین گزارش علمی از وجود گل فشان در سطح سیاره سرخ است در قالب مقاله ای در شماره ماه مه 2007 مجله علمی معتبر(ACTA ASTRONAUTICA (Elsevier - مجله آکادمی بین المللی کیهان نوردی - ارائه شده است. اثبات این کشف مبنی بر فعالیت گل فشانها در سطح مریخ که با بررسی یکی از آتشفشان های باستانی مریخ موسوم به Hecate Tholus و با بهره گیری از اطلاعات حاصل از فضاپیمایی مارس اکسپرس ناسا حاصل شده می تواند فصل جدیدی در کاوش ها در سیاره مریخ بگشاید چرا که با توجه به آنچه در نمونه های مشابه زمین مشاهده شده، گل فشان ها از محل های دارای پتانسیل حیات فسیل شده در سطح سیاره سرخ می باشند. دکتر عباس کنگی، عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود و دانش آموخته دکتری زمین شناسی ساختمانی واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد در گفت‌وگو با خبرنگار «پژوهشی» خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) با اشاره به این که مطالعه بر روی زمین شناسی سیاره مریخ را از حدود چهار سال پیش آغاز کرده است، اظهار داشت: در تحقیقات اخیر که نتایج آن در شماره ماه مه ACTA ASTRONAUTICA ارائه شده به کمک تصاویر ارسالی از فضاپیمایی مارس اکسپرس (Mars Express) که در تاریخ یکم مارس 2004 تهیه شده بود، وجود پدیده گل فشان در سطح این سیاره را کشف کردم. وی در خصوص نحوه پیدایش این پدیده گفت: طی فعالیت های آتشفشانی علاوه بر قطعات سنگ، گدازه، خاکستر و گازهای آتشفشانی، در برخی موارد محصولات غیر عادی تولید می شود. این محصولات که غالبا مخلوطی از آب و گرد و غبار آتشفشانی می باشند، به صورت جریان هایی از گل مایع از دهانه آتشفشان خارج می شود و گل فشان (mud volcanoes) نامیده می شود. معمولا فعالیت گل فشان با چندین انفجار و صدای مهیب آغاز می گردد. سپس مقادیر زیادی گل سیاه رنگ و بدبو به همراه آب داغ و گازهای سوزان از دهانه آتشفشان خارج می شود. جوشیدن آب و فوران گل از دهانه آتشفشان سبب انباشته شدن مقدار زیادی گل در اطراف آتشفشان می گردد. نمونه‌های مختلفی از فوران گل فشانها در جزیره سیسیل در ایتالیا وجود دارد، که در مجاورت آنها مجموعه ای از موجودات میکروبیولوژیک رشد و تکامل می یابند. دکتر کنگی با بیان این که چون مطالعه بر روی مریخ به صورت غیر مستقیم انجام می شود، در بیشتر موارد آن را با مدل‌های زمینی تطبیق می دهند، تصریح کرد: مطالعه حیات بر روی سیاره مریخ به دو صورت جستجوی حیات زنده و موجودات فسیل شده انجام می شود. وجود حیات زنده در مورد مریخ منتفی می باشد، اما دانشمندان به دنبال شناسایی مناطقی هستند، که آثاری از حیات گذشته در آنجا مشاهده می شود. اثبات فعالیت گل فشانها در سطح مریخ می تواند به عنوان یکی دیگر از محل های دارای پتانسیل حیات فسیل شده در سطح سیاره باشد. به عبارت دیگر ارگانیسم های گرما دوست، با سوخت و سازهای متنوع، توانایی زندگی در شرایط نامناسب را دارند و می توانند از ترکیبات آهن و دیگر منابع انرژی موجود در محیط بهرمند شوند. بنابراین می توان پیش بینی کرد مجموعه های حیاتی در داخل رسوبات گل مانند حاشیه آتشفشان هکاتیس تالوس بر سطح مریخ بصورت مجموعه های میکروبی، در شکل استروماتولیت و میکرو فسیل ها قابل دسترسی باشد. وی خاطرنشان کرد: هر دو سال یک بار فضاپیمایی برای بررسی سیاره مریخ و کسب دستاوردهای جدید به فضا ارسال می‌شود که برخی با فرود بر سطح آن و برخی با استقرار در مدار به صورت ماهواره این کار را انجام می‌دهند و انبوهی از اطلاعات تصویری، طیف سنجی TES، حرارتی، پرتوگاما و رادیومتری مادون قرمز به زمین ارسال می شود، که غالبا بر روی شبکه اینترنت برای مطالعه پژوهشگران جهان قرار می‌گیرد. هدف نهایی از انجام این تحقیقات گسترده، ساخت محل های سکونت طولانی مدت بر سطح سیاره سرخ و اعزام انسان در سال 2019 به این سیاره اسرار آمیز است. کنگی افزود: هر روز هزاران تصویر و طیف‌های نوری توسط فضاپیماها مستقر در مدار مریخ تهیه و به زمین ارسال می گردد. در چنین شرایطی با وجود فاصله بیش از 55 میلیون کیلومتری مریخ از زمین می توان به کمک تکنیکهای سنجش از دور علاوه بر بررسی ساختمانهای زمین شناسی سطح سیاره، خصوصیات مغناطیسی، جنس سنگها، درجه حرارت و دیگر خصوصیات مورد نیاز را بدست آورد. وی خاطر نشان کرد: آخرین فعالیت آتشفشانی که در مریخ اتفاق افتاده مربوط به 20 میلیون سال پیش است و پدیده گل فشان در آتشفشان هکاتیس تالوس جزو فعالیت‌های جدید سیاره محسوب می‌شود. دکتر کنگی در ادامه در پاسخ به سوال خبرنگار ایسنا درباره روند مطالعه گل فشان های مریخ اظهار داشت: تا سال 1997 تصاویر تهیه شده از سطح مریخ دارای قدرت تفکیک پایین بود. بنابراین شناسایی بسیاری از ساختمانهای زمین شناسی از جمله گل فشانها در سطح سیاره ممکن نبود؛ بنابراین، بحث وجود گل فشان ها در مریخ حداکثر در حد گمانه زنی و طرح سوال بود. از سال 1997 تا 2001 فضاپیما Global Surveyor در مدار مریخ مستقر شد و سطح سیاره به صورت دقیق نقشه برداری شد. با استقرار فضا پیما مارس اکسپرس در سال 2003 در مدار مریخ تصاویر با رزلوشن بالا از بخش های مختلف سیاره تهیه شد و دور جدیدی از تحقیقات در سطح این سیاره آغاز شد. دکتر کنگی که تمایل چندانی به طرح این مطلب که مقاله وی، نخستین گزارش از وجود گل فشان در سطح مریخ است، ندارد به ایسنا گفت: مقاله من در آوریل 2005 برای مجله ارسال شده و پس از یک سال و نیم داوری در اکتبر 2006 تایید و در می 2007 چاپ شد. هرچند تا کنون هیچ مقاله ای در باره حضور گل فشانها در سطح مریخ ارائه نشده اما در برخی کنفرانس های بین المللی با شک و تردید به احتمال حضور این پدیده در سطح مریخ اشاره شده است. کنگی در پایان درباره احتمال وجود حیات در سیاره سرخ گفت: مریخ در شراط کنونی سیاره ای سرد با اتمسفری نازک می باشد. این سیاره در مقایسه با دیگر سیارات منظومه شمسی شباهت بیشتری با زمین دارد. اما در این سیاره فرایندهای بیولوژیک حفاظت کننده از حیات زمینی وجود ندارد؛ بنابراین وجود حیات به صورت زنده در سطح سیاره رد شده و دانشمندان به دنبال کشف موجودات مریخی نمی باشند؛ اما این احتمال وجود دارد که در گذشته بسیار دور به دلیل تشابه شرایط مریخ و زمین موجوداتی در سطح سیاره تکامل یافته و آثار آنها به صورت فسیل شده در رسوبات موجود در سطح سیاره یافت شود.

مریخ و طوفان هایش

 دانشمندان موسسه علمی ای.اس.یو ASU)) با بهره گیری از

 سیستم تصویر برداری تابش حرارتى (THEMIS) مدارگرد

 ادیسه مریخ به بررسی طوفان غبار در سطح سیاره سرخ

پرداختند. 

هرچندوقت یکبار طوفان های گرد و غبار مریخی دید ما را نسبت به سیاره سرخ بسیار محدود می سازند ،در همین حال از آنجا که مریخ نورد های ناسا برای تامین نیروی خود به نور خورشید نیاز دارند، به هنگام وقوع طوفان ،آنها عملا بازده خود را از دست می دهند.

در حال حاضر طوفانی سهمگین از  گرد و غبار سیاره مریخ را در هم می نوردد و دانشمندان مشغول بررسی اثرات این طوفان بر روی مریخ نورد ها و فضا پیما های به دور سیاره هستند. این طوفان که از آخرین روزهای ماه ژوئیه میلادی آغاز شده، با سرعت هرچه تمام مناطق کوهستانی جنوبی در بر گرفته است و پس از گذشت یک هفته این طوفان بسیار گسترش یافته و به زودی تمامی سیاره را احاطه خواهد کرد. در حال حاضر طوفان گرد و غبار با سرعتی بسیار بالا به سوی مناطق شمالی سیاره سرخ در حرکت است.

 

نمایی خیالی از طوفان گرد و غبار مریخی

زمانی که بادها ذرات گرد و غبار را به درون جو جاروب می کنند، ذرات کم کم گرم می شوند. فرایند گرم شدن نیز به طوفان کمک می کند تا ذرات گرد و غبار بیشتری را به دور خود جمع کند.هنگامی که لایه ضخیمی از ذرات گرد و غبار شکل گرفت، پرتو های خورشیدی پس از برخورد با  این لایه ضخیم  منعکس می شوند و هرگز به سطح سیاره نمی رسند.در اثر این فرایند دمای طوفان گرد و غبار کاهش یافته و در نتیجه به حالت پایداری می رسد. در حال حاضر در اثر وقوع این طوفان، مدار گرد ها و فضاپیما هایی که به دور سیاره سرخ درگردشند، بخشی از نیروی خود را از دست داده اند.خوشبختانه از آنجا که هم اکنون مریخ در فصل تابستان به سر می برد، مریخ نورد های روح و فرصت به میزان کافی انرژی ذخیره کرده اند. بر  اساس پیش بینی های به عمل آمده،این طوفان طی  ماه های آتی همچنان به فعالیت های خود ادامه داده و سرانجام مریخ آرامش خود را باز خواهد یافت.

ترسناک ترین توفان

توفان ترسناک

سایت space.com به طور رسمی اعلام کرد: « توفان غبار عظیمی که اکنون تقریباً تمام نیمکره جنوبی مریخ را فرا گرفته است می تواند آینده مأموریت مریخ نوردهای اکتشافی را برای همیشه به خطر بیاندازد.» خطر و تهدید مضاعف دیگر توفان بزرگ دیگری است که اخیراً در سیاره سرخ ظاهر شده است. اولین و بزرگترین توفان غبار، تابش مستقیم نور خورشید به سطح مریخ را تقریباً 99 درصد کاهش داد. این تهدید برای مریخ نوردهایی که انرژی خود را از خورشید می گیرند بی سابقه بوده است. نگرانی اصلی آن است که اگر توفان ادامه یافته و ضخامت غبار افزایش یابد، باتریهای مریخ نورد خالی شده و کاوشگرهای رباتیک را برای همیشه به خاموشی فرو برد. مارک لمون (Mark Lemmon) دانشمند سیاره شناس در دانشگاه A&M تگزاس و عضو گروه مریخ نوردها می گوید: «این توفان ترسناکی است. اگر بدتر شود، وارد مرحله برنامه ریزی نشده ای خواهیم شد. بحثهای زیادی شده است که اگر مریخ نوردها توان کافی برای کار در روز را نداشته باشند چه باید کرد.» توفان که اولین بار در سایت space.com گزارش شد، تا کنون جهانی نشده است. اما سطح غبار، ضخیم ترین مقداری است که تا کنون توسط مریخ نوردها تجربه شده است. لمون اضافه کرد: « این شرایط نظیر توفانهای سراسری سال 2001 و توفان دیگری در سال 1971 می باشد.» او می گوید:« این توفان رکورد را در چند روز قبل شکسته است. خورشید 100% ضعیفتر از حالت عادی است. ما امیدواریم به زودی وقفه بزرگی در توفان ایجاد شود، اما این فقط یک امید است.»  مشکل غبار  مضاعف «دقیقاً در مدت 2هفته توفان غبار بزرگتر، همچون بادکنک از مساحت 230000 مایل مربع ( 600000 کیلومترمربع ) به اندازه فعلی آن یعنی حدود 7 میلیون مایل مربع ( 18 میلیون کیلومتر مربع ) رسید.» این مطلب را مایکل مالین (Michael Malin) از سامانه علوم فضایی مالین در یک مصاحبه ایمیلی عنوان کرد. تنها در مدت چند روز همدم کوچکتر آن به شکل یک ظرف غبار به مساحت 3 میلیون مایل مربع ( 7/7 میلیون کیلومتر مربع ) ظاهر شد . این دو با هم مساحتی بیش از ایالات متحده، کانادا و گرینلند را می پوشانند. مالین اضافه کرد: « فعالیتها و رخدادهای بزرگ غبار فقط شامل یک توفان نمی باشد و در واقع از تعدادی توفانهای غبار در ابعاد محلی و منطقه ای تشکیل شده اند. آنها با بلند کردن حجم زیادی از غبار، ابرهای غول پیکری تولید می کنند که سطح سیاره را تیره و تار می نمایند. او افزود: « پس از بلند شدن غبار، جو گرم می شود و می تواند چرخه ایجاد مانع در برابر سطح سیاره را ایجاد نماید.». لمون می افزاید: «گروه MER ( مریخ نوردهای کاوشگر Mars Exploration Rovers) در حال حاضر بیشتر از پیش به این پدیده توجه دارند. در اوایل پیدایش توفان، شرایط بادی، لایه های غبار مانع نور را از سطح روح و فرصت جاروب می نمود.» بر اثر غبار مریخ و باد پایدار، رخداد های پاکسازی سبب شده تا توان مریخ نوردها به حدود 800 وات- ساعت در هفته قبل برسد و امیدها را برای رسیدن مریخ نورد فرصت به گودال ویکتوریا بسیار زیاد نموده است. با این حال همچنان که توفان کوچک شدت گرفت، توانایی جذب انرژی مریخ نورد فرصت به حد خطرناک 280 وات-ساعت در روز کاهش یافته است. این مقدار فقط برای روشن کردن یک لامپ 60 واتی برای کمتر از 5 ساعت کافی است. لمون می گوید: « بدترین حالت آن است که به اندازه کافی غبار در آسمان وجود داشته باشد تا انرژی خورشید را به حدی کاهش دهد که مجبور شویم بسیاری از قسمتها را برای حفظ انرژی خاموش کنیم. مریخ نوردها با روشن نگه داشتن قسمتهای الکتریکی خود، باتری خود را برقدار نگه می دارند.» جان کالاس (John Callas) مدیر پروزه مأموریت مریخ نوردهای کاوشگر در آزمایشگاه پیشرانه جت ناسا در پاسادنا کالیفرنیا توضیح می دهد که « باتری مرده مریخ نورد ممکن است اجازه دهد تا دمای سرد، قسمتهای الکترونیکی فرصت را دچار مشکل کند.» کالاس می گوید: « درست مثل آن است که لپ تاپ خود را در زمستان قطب جنوب بگذارید. اتصالات قطعات الکترونیکی می تواند به دلیل سرما منقبض شود. اگر مریخ نورد بیش از حد سرد شود قسمتهای اصلی و ضروری آن  خراب می شوند. کالاس توضیح داد که این وضعیت بی سابقه است، بنابراین گروه مطمئن نیست که مریخ نوردها، به خصوص فرصت تا چه اندازه می تواند در مقابل غبار مانع نور مقاومت کند.  سریع و خشن کالاس اضافه کرد سرعت گسترش توفان خیره کننده و حیرت آور است. او گفت: « مریخ نوردها قبلاً در معرض توفانهای ضعیفتری قرار گرفته اند که در طی دوره چند هفته ای گسترش پیدا می کرده اند، اما چنین موردی را هرگز تجربه ننموده اند. این اتفاق هیج جا رخ نداده است. سطح غبار به سرعت زیاد می شود.» جان ویلسون (John Wilson) دانشمند سیاره شناس که مشغول مطالعه جو مریخ در مرکز ملی مدیریت جوی و اقیانوسی در پرینستون نیوجرسی است می گوید: « توپوگرافی نیمکره جنوبی مریخ احتمالاً موجب بروز این پدیده است.» «نیمکره جنوبی به طور متوسط حدود 4 کیلومتر ( 5/2 مایل ) مرتفع تر از نیمکره شمالی است که این امر به تبدیل شدن طوفان غبار به یک پدیده سراسری کمک می کند.»  ویلسون می گوید: « زمین نیز چنین پدیده ای را در نزدیکی هند تجربه می کند. تبت نسبت به هند مرتفع تر است، بنابراین با ایجاد شرایط بادی در ارتفاعهای کمتر سبب شدید شدن بادهای موسمی هند می شود.» ویلسون می گوید: «اگر چه توفانها برای مریخ نوردها تهدید کننده اند، اما شانس بزرگی برای مطالعه و پیگیری توفان قوی دیگری از زمان شکل گیری تا پایان آن به ما می دهند. ما در حال مشاهده چگونگی شروع توفان و نحوه گسترش آن هستیم. سپس اطلاعات را به مدلی تبدیل می کنیم تا شرایط آب و هوایی مریخ را به کمک آن در آینده پیش بینی کنیم.» کالاس توضیح داد که توفانهای سراسری غبار در حدود هر سه سال مریخی یکبار ( حدود 5/6 سال زمینی ) به وجود می آیند و دو توفان آخر حدود دو سال مریخی قبل بود. بنابراین پتانسیل توفان فعلی برای تبدیل شدن به یک توفان سراسری وجود دارد. اگر چنین شود کالاس و گروهش فقط می توانند انگشتان خود را در هم فرو برند. او اضافه می کند: «واقعیت این وضعیت آن است که توانایی ما محدود است و فقط می توانیم مصرف برق را از زمین قطع کنیم. اگر توفان بدتر شود و ادامه یابد، موردی حیاتی برای بقای مریخ نورد فرصت خواهد بود. اگر مریخ بخواهد، می تواند کاوشگر را نابود کند.»  منبع: Space.com نویسنده: دیو موشر (Dave Mosher) مسیر طی شده توسط مریخ نورد فرصت از زمان فرود تا 24 ژوئن 2007 در مدت 1215 روز مریخی مسیر طی شده توسط مریخ نورد فرصت حین کشفیات در حاشیه صخره ویکتوریا.

کشف پدیده گلفشان در مریخ به وسیله یک ایرانی

 افتخار کنید به این که ایرانی هستید

گامی تازه در جست و جوی حیات احتمالی در گذشته مریخ
سیاره شناس ایرانی موفق به کشف پدیده «گل فشان»‌ در سطح مریخ شد 

دکتر عباس کنگی، عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی و پژوهشگر زمین شناسی سیاره یی موفق به کشف پدیده گل فشان به جا مانده از فعالیت‌های آتشفشانی در سطح سیاره مریخ شد.

به گزارش خبرنگار «پژوهشی» خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، یافته های جالب توجه این محقق ایرانی که به گفته وی احتمالا نخستین گزارش علمی از وجود گل فشان در سطح سیاره سرخ است در قالب مقاله ای در شماره ماه مه 2007 مجله علمی معتبر(ACTA ASTRONAUTICA (Elsevier - مجله آکادمی بین المللی کیهان نوردی - ارائه شده است.

اثبات این کشف مبنی بر فعالیت گل فشانها در سطح مریخ که با بررسی یکی از آتشفشان های باستانی مریخ موسوم به Hecate Tholus و با بهره گیری از اطلاعات حاصل از فضاپیمایی مارس اکسپرس ناسا حاصل شده می تواند فصل جدیدی در کاوش ها در سیاره مریخ بگشاید چرا که با توجه به آنچه در نمونه های مشابه زمین مشاهده شده، گل فشان ها از محل های دارای پتانسیل حیات فسیل شده در سطح سیاره سرخ می باشند.

دکتر عباس کنگی، عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود و دانش آموخته دکتری زمین شناسی ساختمانی واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد در گفت‌وگو با خبرنگار «پژوهشی» خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) با اشاره به این که مطالعه بر روی زمین شناسی سیاره مریخ را از حدود چهار سال پیش آغاز کرده است، اظهار داشت: در تحقیقات اخیر که نتایج آن در شماره ماه مه ACTA ASTRONAUTICA ارائه شده به کمک تصاویر ارسالی از فضاپیمایی مارس اکسپرس (Mars Express) که در تاریخ یکم مارس 2004 تهیه شده بود، وجود پدیده گل فشان در سطح این سیاره را کشف کردم.

وی در خصوص نحوه پیدایش این پدیده گفت: طی فعالیت های آتشفشانی علاوه بر قطعات سنگ، گدازه، خاکستر و گازهای آتشفشانی، در برخی موارد محصولات غیر عادی تولید می شود. این محصولات که غالبا مخلوطی از آب و گرد و غبار آتشفشانی می باشند، به صورت جریان هایی از گل مایع از دهانه آتشفشان خارج می شود و گل فشان (mud volcanoes) نامیده می شود. معمولا فعالیت گل فشان با چندین انفجار و صدای مهیب آغاز می گردد. سپس مقادیر زیادی گل سیاه رنگ و بدبو به همراه آب داغ و گازهای سوزان از دهانه آتشفشان خارج می شود. جوشیدن آب و فوران گل از دهانه آتشفشان سبب انباشته شدن مقدار زیادی گل در اطراف آتشفشان می گردد. نمونه‌های مختلفی از فوران گل فشانها در جزیره سیسیل در ایتالیا وجود دارد، که در مجاورت آنها مجموعه ای از موجودات میکروبیولوژیک رشد و تکامل می یابند.

دکتر کنگی با بیان این که چون مطالعه بر روی مریخ به صورت غیر مستقیم انجام می شود، در بیشتر موارد آن را با مدل‌های زمینی تطبیق می دهند، تصریح کرد: مطالعه حیات بر روی سیاره مریخ به دو صورت جستجوی حیات زنده و موجودات فسیل شده انجام می شود. وجود حیات زنده در مورد مریخ منتفی می باشد، اما دانشمندان به دنبال شناسایی مناطقی هستند، که آثاری از حیات گذشته در آنجا مشاهده می شود. اثبات فعالیت گل فشانها در سطح مریخ می تواند به عنوان یکی دیگر از محل های دارای پتانسیل حیات فسیل شده در سطح سیاره باشد.

به عبارت دیگر ارگانیسم های گرما دوست، با سوخت و سازهای متنوع، توانایی زندگی در شرایط نامناسب را دارند و می توانند از ترکیبات آهن و دیگر منابع انرژی موجود در محیط بهرمند شوند. بنابراین می توان پیش بینی کرد مجموعه های حیاتی در داخل رسوبات گل مانند حاشیه آتشفشان هکاتیس تالوس بر سطح مریخ بصورت مجموعه های میکروبی، در شکل استروماتولیت و میکرو فسیل ها قابل دسترسی باشد.

وی خاطرنشان کرد: هر دو سال یک بار فضاپیمایی برای بررسی سیاره مریخ و کسب دستاوردهای جدید به فضا ارسال می‌شود که برخی با فرود بر سطح آن و برخی با استقرار در مدار به صورت ماهواره این کار را انجام می‌دهند و انبوهی از اطلاعات تصویری، طیف سنجی TES، حرارتی، پرتوگاما و رادیومتری مادون قرمز به زمین ارسال می شود، که غالبا بر روی شبکه اینترنت برای مطالعه پژوهشگران جهان قرار می‌گیرد. هدف نهایی از انجام این تحقیقات گسترده، ساخت محل های سکونت طولانی مدت بر سطح سیاره سرخ و اعزام انسان در سال 2019 به این سیاره اسرار آمیز است.

کنگی افزود: هر روز هزاران تصویر و طیف‌های نوری توسط فضاپیماها مستقر در مدار مریخ تهیه و به زمین ارسال می گردد. در چنین شرایطی با وجود فاصله بیش از 55 میلیون کیلومتری مریخ از زمین می توان به کمک تکنیکهای سنجش از دور علاوه بر بررسی ساختمانهای زمین شناسی سطح سیاره، خصوصیات مغناطیسی، جنس سنگها، درجه حرارت و دیگر خصوصیات مورد نیاز را بدست آورد.

وی خاطر نشان کرد: آخرین فعالیت آتشفشانی که در مریخ اتفاق افتاده مربوط به 20 میلیون سال پیش است و پدیده گل فشان در آتشفشان هکاتیس تالوس جزو فعالیت‌های جدید سیاره محسوب می‌شود.

دکتر کنگی در ادامه در پاسخ به سوال خبرنگار ایسنا درباره روند مطالعه گل فشان های مریخ اظهار داشت: تا سال 1997 تصاویر تهیه شده از سطح مریخ دارای قدرت تفکیک پایین بود. بنابراین شناسایی بسیاری از ساختمانهای زمین شناسی از جمله گل فشانها در سطح سیاره ممکن نبود؛ بنابراین، بحث وجود گل فشان ها در مریخ حداکثر در حد گمانه زنی و طرح سوال بود.

از سال 1997 تا 2001 فضاپیما Global Surveyor در مدار مریخ مستقر شد و سطح سیاره به صورت دقیق نقشه برداری شد. با استقرار فضا پیما مارس اکسپرس در سال 2003 در مدار مریخ تصاویر با رزلوشن بالا از بخش های مختلف سیاره تهیه شد و دور جدیدی از تحقیقات در سطح این سیاره آغاز شد.

دکتر کنگی که تمایل چندانی به طرح این مطلب که مقاله وی، نخستین گزارش از وجود گل فشان در سطح مریخ است، ندارد به ایسنا گفت: مقاله من در آوریل 2005 برای مجله ارسال شده و پس از یک سال و نیم داوری در اکتبر 2006 تایید و در می 2007 چاپ شد. هرچند تا کنون هیچ مقاله ای در باره حضور گل فشانها در سطح مریخ ارائه نشده اما در برخی کنفرانس های بین المللی با شک و تردید به احتمال حضور این پدیده در سطح مریخ اشاره شده است.

کنگی در پایان درباره احتمال وجود حیات در سیاره سرخ گفت: مریخ در شراط کنونی سیاره ای سرد با اتمسفری نازک می باشد. این سیاره در مقایسه با دیگر سیارات منظومه شمسی شباهت بیشتری با زمین دارد. اما در این سیاره فرایندهای بیولوژیک حفاظت کننده از حیات زمینی وجود ندارد؛ بنابراین وجود حیات به صورت زنده در سطح سیاره رد شده و دانشمندان به دنبال کشف موجودات مریخی نمی باشند؛ اما این احتمال وجود دارد که در گذشته بسیار دور به دلیل تشابه شرایط مریخ و زمین موجوداتی در سطح سیاره تکامل یافته و آثار آنها به صورت فسیل شده در رسوبات موجود در سطح سیاره یافت شود.

ققنوس بر مریخ

    ققنوس بر سرخ ترین سیاره : مریخ

در ماموریت آتی آژانس فضانوردی آمریکا، بر روی سیاره سرخ، مریخ نورد ققنوس

(PHOENIX) به مطالعه خاک در نزدیکی قطب شمال مریخ برای بررسی شرایط مناسب

 برای زندگی میکروبی در زمان حال یا گذشته بر روی این سیاره خواهد پرداخت.

به گزارش سرویس «علمی» خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، آژانس فضانوردی

 آمریکا (ناسا) برای پرتاب این فضاپیمای رباتیک در ماه آینده آماده می‌شود.

مقامات ناسا و دانشمندان این ماموریت اعلام کردند که ققنوس در زمانی بین 13 اوت تا

 24 اوت سال جاری از فلواریدا پرتاب خواهد شد و قرار است در روز 25 ماه مه سال

 2008 بر روی دشتهای شمالی مریخ فرود آید.

این ماموریت قرار است سه ماه طول بکشد.

ناسا به دنبال یک محل فرود فضاپیما بر روی مریخ در عرض جغرافیایی منطبق با شمال

 آلاسکا بر روی زمین است.

دانشمندان انتظار دارند که این مریخ نورد بتواند در دمای پایین تا 100- درجه سیلیسیوس

 بتواند به فعالیت های خود ادامه دهد.

این آخرین ماموریت آژانس فضانوردی آمریکا (ناسا) برای رسیدن به درکی عمیق‌تر از

 این همسایه زمین در منظومه شمسی است.

مریخ نورد ققنوس در شرایطی که صفحات خورشیدی آن باز باشد حدود 18 فوت عرض و

 5 فوت طول دارد.

فرصت در مریخ

             بخونید خبر هایی از فرصت

مریخ پیمای موسوم به فرصت که از طرف ناسا به این سیاره ی سرخ ارسال شده مأموریت دارد تاضمن برنامه ی از پیش تدوین شده ای ، از مسیری صخره ای و پرفراز و نشیب به داخل گودال عظیم ویکتوریا فرود آید ! این مریخ پیما قبلاً تخت سنگ هایی صخره ای را در اطراف گودال مذکور کشف کرده بود . مریخ پیمای فرصت با برنامه ای بسیار دقیق مسیر فرود را طی خواهد کرد تا شانس آن برای خروج از گودال ویکتوریا بالاتر باشد اما به هر حال احتمال اینکه مریخ پیما در داخل گودال به دام بیافتد یا برخی از قابلیت هایش را از دست دهد نیز وجود دارد .

موضوعی که دانشمندان را اغوا می کند تا این ریسک را مرتکب شوند ، آزمایش و بررسی ترکیبات و بافتهایی است که در عمق گودال ویکتوریا ظاهر شده و شاید مریخ پیمای فرصت بتواند با مطالعه بر روی مواد آنها دلایل و مدارکی را ارائه دهد که محیط رطوبی ( در گذشته های خیلی دور ) از مریخ را ثابت کند .

ALen stern یکی از مدیران برنامه ی مریخ پیما در ناسا اظهار می دارد : ما اطمینان نداریم که مریخ پیمای فرصت بتواند مسیر طی شده به داخل گودال را هنگام بازگشت به بالا صعود کند ، با این حال ارزش بالقوه ی نتایج مطالعه روی سطوح داخلی گودال که تنها در اعماق آن میسر است مرا متقاعد کرده تا به تیم خود اجازه دهم مریخ پیما را به درون این گودال بزرگ به پیش برانند ! این ریسک حساب شده و موفقی است که ارزش بالایی دارد و دلیل آن اجرای موفق و درست مأموریت های مریخ پیماست که تا کنون به همه ی آن ها دست پیدا کرده ایم ، ( یعنی در واقع اهداف اصلی مریخ پیما تا کنون محقق شده و آنچه که از هم اکنون ناسا به دنبالش خواهد بود اقدامات تهور آمیز و جسورانه ای با ریسک خیلی بالاست که ارزش امتحان کردنش را دارد ! )

این دستگاه زمین شناسی ماشینی از طریق یک دماغه ی بزرگ به نام خلیج اردک وارد ویکتوریا می شود. این دهانه ی فرسایشی دارای دماغه ها و پرتگاه هایی صخره ای است که با شیبی تند در لبه ها شروع شده و بتدریج سراشیبی ملایم و معتدلی پیدا می کند .

یک شهاب سنگ میلیون ها سال پیش در برخورد با مریخ سبب حفر این گودال بزرگ شد و محل این گودال تقریباً 4 مایل با محل فرود مریخ پیمای فرصت در سال 2004 فاصله دارد .

دهانه ی حفره ی ایجاد شده از برخورد این شهاب سنگ با مریخ دارای عرضی حدود نیم مایل و حداکثر طول آن حدوداً 5 برابر عرض گودال (5/2 مایل ) می باشد . مریخ پیمای فرصت در سال 2004 در قسمت جنوبی این گودال حدوداً 6 ماه برای اکتشاف وقت صرف کرد .

مریخ پیما مسافرت خود را به سمت گودال ویکتوریا حدوداً از 30 ماه پیش از مبدأ حرکت خود آغاز کرد  ودر حدود 9 ماه قبل به لبه های دال بر خلیج اردک رسید . سپس مریخ پیمای فرصت حدوداً 4/1از مسافت پیموده شده را در جهت عقربه های ساعت به دور این لبه طی کرد و در طول این مسافت به بررسی و آزمایش لبه های صخره ای، دماغه ها و مسیر ها احتمالی ورودی برای داخل شدن در گودال پرداخت ! در حال حاضر مریخ پیماتوانسته بهترین مسیر ورودی دردهانه گودال را شناسایی کرده و در آنجا مستقر شود . آقای جان کالاس مدیر پروژه ی مریخ پیما در آزمایشگاه تست موشکی ایالات کالیفرنیا می گوید : خلیج اردک (duck bay ) بهترین گزینه ی ورودی خواهد بود . شیب این منطقه حدوداً 15 تا 20 درجه است و مسیر صخره ای و سنگی آن سبب می شود که کار فرود با ایمنی و اطمینان بالاتری انجام بگیرد . به گفته وی اگر هر 6 چرخ مریخ پیما به کار خود ادامه دهند ، این ربات قادر خواهد بود که مسیر طی شده در گودال را به بالا برگردد ، با وجود این مریخ پیمای دو قولوی  فرصت که spirit (روح )نام دارد بیش از یک سال قبل یکی از چرخ هایش را از دست داد و همین موضوع قدرت صعود این مریخ پیما را تقلیل داد . به گفته آقای کالاس عمر مفید طراحی شده برای ربات های مریخ پیما هم اکنون سپری شده و لذا این احتمال وجود دارد که هر لحظه و در هر مکان یکی دیگر از چرخ ها از کار بیفتد . اگر چنین موضوعی در داخل گودال ویکتوریا اتفاق افتد و یکی از چرخ ها خراب شود صعود از مسیر طی شده رو به بالا بسیار دشوار و شاید هم غیر ممکن شود .

یکی از محققان تیم ربات مریخ پیما از دانشگاه cornell در نیویورک می گوید : ما دوست نداریم که مسافرت مریخ پیما به داخل گودال یک طرفه و بدون بازگشت باشد . اهداف علمی و بسیار چشم گیری در سطح دشت مریخی هم چنان وجود دارد که علاقه مندیم پس ازویکتوریا به بررسی آن ها نیز بپردازیم . با وجود این اگر هم مریخ پیمای فرصت در این گودال به تله افتاد و محبوس شود ، ارزش نتایج علمی حاصل  از کار آن هرگز از دست نخواهد رفت . لذا این ریسک پر ارزشی خواهد بود !

گیاهان در مریخ

گیاهانی که به مریخ می روند

نگاهی علمی به گیاهانی که قرار است به سیاره سرخ برده شوند.   اضطراب گاهی می‌تواند کمک‌کننده باشد. اضطراب به شما هشدار می‌دهد که شاید خطری تهدیدتان می‌کند و یا شاید اشتباهی روی داده است. همچنین باعث به راه افتادن سیگنال‌هایی می‌شود که بدن را در حالت آماده‌باش قرار می‌دهد. هر چند که این اضطراب‌های گاه و بیگاه می‌توانند زندگی انسانها را نجات دهند، اما اضطراب مداوم آسیب‌هایی جدی به دنبال خواهد داشت. هورمون‌هایی که بدن شما را به صورت ناگهانی برای مقابله با خطر آماده می‌سازند، در صورتی که برای مدت طولانی در بدن جریان داشته باشند می‌توانند به بسیاری از دستگاه‌ها نظیر مغز و سیستم ایمنی صدمه بزنند. گیاهان مانند انسانها دچار اضطراب نمی‌شوند؛ اما آنها نیز در مقابل استرس آسیب‌پذیرند و به شیوه‌ای مشابه با آن رو در رومی‌شوند. تولید می‌کنند که به سایر قسمتهای گیاه اعلام خطر می‌کند. بر اساس چشم‌انداز اکتشاف فضا، انسان‌ها در دهه‌های آینده به مریخ خواهند رفت و در آنجا به کاوش خواهند پرداخت. شرایط سفر به مریخ و بعد مسافت دانشمندان مهاجر را ناگزیر می‌نماید گیاهان را نیز با خود ببرند. گیاهان غذا و اکسیژن تولید می‌کنند و همدم و یادگاری سبز از خانه هستند. شرایط موجود در مریخ، مانند سرمای شدید، خشکی، فشار کم هوا، و خصوصیات متفاوت خاک، گیاهان را با استرس زیادی مواجه می‌کند. اما وندی باس، متخصص فیزیولوژی گیاهی، و امی گروندن، میکروب ‌شناس از دانشگاه کارولینای شمالی بر این باورند که گیاهانی را پرورش داده‌اند که قادر به زندگی در این شرایط سخت می‌باشند. راه‌حل عبارت است از مدیریت استرس: شاید از شنیدن این نکته تعجب کنید که در حال حاضر موجوداتی در زمین وجود دارند که در شرایطی شبیه مریخ زندگی می‌کنند. البته آنها گیاه نیستند بلکه نمونه‌هایی از ابتدایی‌ترین اشکال حیات در زمین هستند؛ میکروب‌هایی کهن که در اعماق اقیانوسها، یا زیر یخهای قطبی زندگی می‌کنند.   باس و گروندن امیدوارند تا با قرض‌گرفتن برخی ژنها از این میکروب‌های سخت‌زی، بتوانند گیاهانی با قابلیت زندگی در مریخ تولید کنند. اولین ژنهایی که آنها استخراج کردند، ژنهایی هستند که توانایی گیاهان در مقابله با استرس را افزایش می‌دهند. گیاهان معمولی غالباً روشهایی را برای خنثی کردن سوپراکسید دارا هستند، اما پژوهشگران بر این باورند که روشی که میکروبی به نام پیروکوکوس فوریوسوس بکار می‌برد، ممکن است کارایی بیشتری داشته باشد. این میکروب در دهانه‌های آتشفشانی بسیار داغ در اعماق اقیانوس زندگی میکند. اما به صورت متناوب با فوران‌ها به آبهای سرد دریایی وارد می‌شود. بنابراین بر خلاف سیستم خنثی سازی گیاهان، این سیستم در پیروکوکوس در محدوده خارق‌العاده 100 درجه سانتیگراد اختلاف حرارت عمل می‌کند. این نوسان مشابه چیزی است که گیاهان در یک گلخانه مریخی با آن روبرو می‌شوند. در حال حاضر پژوهشگران ژن پیروکوکوس را داخل گیاهی کوچک و با رشد سریع به نام آرابیدوپسیس نموده‌اند. باس می‌گوید " حالا ما اولین جوانه را داریم. ما آنها را پرورش می‌دهیم و دانه‌ها را استخراج می‌کنیم تا نسل‌های دوم و سوم را تولید کنیم." در یکسال و نیم تا دو سال آینده آنها امیدوارند که گیاهانی را با دو نسخه از ژن جدید داشته باشند. در آن هنگام بررسی عملکرد ژنها امکان‌پذیر می‌شود: آیا آنها آنزیمهایی خاص با وظایف مشخص را می‌سازند، آیا آنها واقعاً به بقای گیاه کمک می‌کنند، و یا حتی موجب آسیب رساندن به آن می‌شوند. در ادامه، آنها امیدوارند که ژنهای دیگری را نیز از میکروب‌های سخت‌زی استخراج کنند؛ ژنهایی که گیاه را در مقابل خشکی، سرما، فشار هوای کم، و امثالهم مقاوم می‌سازند. مطمئناً هدف تنها تولید گیاهانی با توانایی بقا در مریخ نیست.                                      موفقیت اصلی این است که این گیاهان به رشد و نمو خود ادامه دهند یعنی محصول تولید کنند، در فرآیند بازیابی پسماندها نقش داشته باشند و به تولید اکسیژن در خانه جدید کمک کنند. به قول باس "چیزی که ما از یک گلخانه در مریخ می‌خواهیم پرورش و تقویت گیاهان در یک محیط با شرایط مرزی است."  گروندن عقیده دارد که این شرایط حقیقتاً پرتنش هستند. اغلب گیاهان تا حدودی غیر فعال می‌شوند، یعنی رشد و تولید مثل متوقف می‌شوند و تمام فعالیت‌های گیاه تنها بر ادامه بقا متمرکز می‌شوند. باس و گروندن امیدوارند که با وارد کردن ژنهای میکروبی به گیاهان بتوانند وضعیت را تغییر دهند. گروندن می‌گوید "با استفاده از این ژنها، ما در حقیقت گیاه را فریب می‌دهیم زیرا گیاه قادر نیست که این ژنها را مانند ژنهای خودش تنظیم کند. ما امیدواریم که از این راه توانایی گیاه در خاموش کردن بعضی فعالیتها را دور بزنیم." اگر باس و گروندن موفق شوند، کار آنها زندگی بسیاری از افرادی که روی زمین و در محیط‌های با شرایط سخت ساکن هستند، را نیز تغییر خواهد داد. باس می‌گوید " در بسیاری از کشورهای جهان سوم، اگر هنگامی که خشکسالی فرا می‌رسد تنها یک تا دو هفته دیگر بتوانید درو را عقب بیاندازید،به این معنا خواهد بود که میزان محصول لازم برای گذراندن زمستان را خواهید داشت.   اگر ما بتوانیم مقاومت به خشکی یا سرما را افزایش بدهیم، دوره محصل‌دهی طولانی‌تر می‌شود و این موضوع بر زندگی انسان‌های بیشماری تأثیر خواهد گذاشت." این دو دانشمند تأکید دارند که پروژه طولانی در پیش دارند. "یکسال و نیم به طول خواهد انجامید تا ما بتوانیم گیاهانی حاوی ژن داشته باشیم که بتوانیم روی آنها آزمایش انجام دهیم." مدت زمان طولانی‌تری لازم خواهد بود تا مثلاً گیاه گوجه‌فرنگی سرمازی و خشکی‌زی در مریخ و یا حتی صحرای داکوتا داشته باشیم. اما گروندن و باس معتقدند که این کاری است که سرانجام به نتیجه خواهد رسید.  گروندن می‌گوید " گنجینه غنی از میکروب‌های سخت‌زی وجود دارد. بنابراین اگر یکی مؤثر واقع نشد، می‌توانید به سراغ دیگری بروید تا در نهایت به آنچه مورد نظرتان است برسید."امی هم با باس هم عقیده است "این گنجینه واقعاً بسیار غنی و همچنین بسیار هیجان‌انگیز است."

فرصت به ویکتوریا با تعویق

به تعویق افتادن ورود فرصت به ویکتوریا

 

طوفان های غبار مریخ، باز هم مریخ نوردها را دچار مشکل کردند. این بار ورود فرصت به دهانه ویکتوریا به تعویق افتاد.

بهزاد هوشمند

طوفان غبار عظیمی که از هفته گذشته در مریخ به وجود آمده است بر عملکرد مریخ نوردهای ناسا، روح و فرصت، تأثیر گذاشته است.
مهندسان و دانشمندان این پروژه از آن جهت این طوفان را مورد ارزیابی قرار می دهند که مریخ نوردها برای ادامه فعالیت، به انرژی خورشیدی نیاز دارند و ذرات غبار می توانند تا حدودی جلوی نور خورشید را بگیرند. انتظار می رود این طوفان،که طاقت فرساترین طوفانی است که مریخ نوردها تاکنون با آن روبرو بوده اند، برای حداقل یک هفته دیگر ادامه داشته باشد.
از سوی دیگر، ورود مریخ نورد فرصت به دهانه ویکتوریا برای حداقل چند روز به تعویق افتاد. فرصت که در خلیج داک(اردک) آماده ورود به ویکتوریا بود، برای حفظ انرژی در روز شنبه (۹ تیر) به عقب بازگردانده شد.

مریخ نوردها در خطر!

جان کالاس،مدیر پروژه مریخ نوردهای ناسا در آزمایشگاه جت پروپالشن کالیفرنیا،در این باره می گوید:"طوفان هر دو مریخ نورد را تحت تأثیر قرار داده و میزان انرژی فرصت افت کرده است. ما همچنان پیگیر ورود به ویکتوریا هستیم، اما این کار حداقل تا ۲۲ تیر ممکن نیست. اطلاعات ما نشان می دهند که میزان غبار در جو مریخ رو به کاهش است، بنابراین ممکن است طوفان تمام شود و موقعیت ما به سرعت بهتر شود. اما باید منتظر ماند."
تصاویر دوربین رنگی مدارگرد نقشه بردار ناسا نیز در دنبال کردن وضعیت طوفان و برنامه ریزی برای مریخ نوردها نقش دارد. این تصاویر نشان می دهند که این طوفان در مقیاس منطقه ای است، و مناطقی را شامل می شود که میزان غبار در آن ها بسیار بالاست. این طوفان به سوی مشرق و در جهت عرض های میانی مریخ می وزد. به همین سبب، در سمت دیگر سیاره و در دهانه "گوسو"، محل قرارگیری روح، نیز میزان غبار رو به افزایش است. با این وجود اما، هنوز هم فرصت با غبار بیشتری مواجه است.
هردو مریخ نورد هر روز میزان غبار جو مریخ را تخمین می زنند. هرچه غبار کم تر باشد، نور بیشتری به صفحه های خورشیدی آن ها می رسد. در هفته گذشته، فرصت پرغبارترین روزهایش را پشت سر گذاشت و غلظت آن از ۱واحد به ۳/۳ افزایش یافت. میزان انرژی خورشیدی آن نیز از ۷۶۵ وات-ساعت در بازه زمانی مشابه به ۴۰۲ وات-ساعت کاهش یافت.
به اعتقاد استیو اسکویرس، محقق برجسته دانشگاه کرنل،"در حالی که این میزان غبار،فقط می تواند سطح سیاره را به اندازه ی قطر موی یک انسان بپوشاند، اما برای کاهش ۹۶ درصدی درخشندگی خورشید نیمروزی، در مقایسه با جو کاملا پاک، کافی است. البته، صفحه های خورشیدی نوری که از میان ذرات غبار عبور می کند را جذب می کنند و میزان کاهش انرژی کم تر است."
به گفته کالاس "این بیشترین مقدار غباری است که تاکنون بر روی یکی از مریخ نوردها دیده ایم. اگر میزان غبار بالا می رفت و برای چند روز بالا می ماند، این خطر وجود داشت که چگونه مریخ نورد فرصت می توانست در این محیط تاریک، به کار خود ادامه دهد."

 

منبع : RedOrbit