علوم و فناوری فضایی

علوم و فنـاوری‌های فضایی

علوم و فنـاوری‌های فضایی تا به حال فکر کرده‌اید که دامنه‌ی دانش علوم و فنـاوری‌های فضایی تا کجاست یا به عبارتی دیگر، چه علوم و دانش‌هایی در صنعت فضایی به کار گرفته می‌شوند؟ راستش را بخواهید، پاسخ به این سؤال، دشوار است. زیرا علوم فضایی بسیاری از علوم، از جمله مهندسی هوافضا، مکانیک، برق، مواد و متالورژی و حتی طراحی صنعتی، بیولوژی و پزشکی را در بر می‌گیرد! شاید این نکته برای شما عجیب باشد، ولی با چند تا مثال، مسأله روشن می‌شود: می‌دانید دمای دماغه‌ی شاتل در بازگشت به زمین چه‌قدر است؟ دمای دماغه‌ی شاتل، موقع برگشت به زمین با جو برخورد می‌کند و گرمای آن به حدود دو برابر دمای سطح خورشید می‌رسد! با این وصف فکر می‌کنید مواد سازنده‌ی دماغه‌ی شاتل باید از چه جنسی باشند تا بتوانند چنین دمایی را تحمل کنند؟ این دما به قدری زیاد است که هیچ ماده‌ی شناخته شده‌ای نمی‌تواند آن را برای مدتی طولانی تحمل کند. برای همین دماغه‌ی شاتل را با موادی از جنس سرامیک به عنوان "ماده‌ی فدا شونده" می‌سازند تا که ذوب شدن و از بین رفتن آن، مانع رسیدن این دما به درون شاتل بشود. یک سؤال دیگر: فکر می‌کنید رنگی که با آن، اجسام پرنده‌ی فضایی (مثل موشک، ایستگاه فضایی، شاتل و ...) را رنگ می‌کنند، مثل بقیه‌ی رنگ‌هاست یا که متفاوت است؟ شاید برایتان جالب باشد که بدانید هزینه‌ی فرستادن هر یک کیلوگرم به فضا، چیزی بیش از هزاران دلار است. خوب است بدانید، وزن رنگی که روی یک موشک قرار می‌گیرد، وزن نیست. به همین دلیل، مهندس‌های پلیمر تلاش می‌کند تا در صنایع فضایی رنگ‌هایی با وزن کمتر استفاده کنند. یک نکته هم در رابطه با پزشکی فضایی: تا حالا فکر کرده‌اید، فضانوردهایی که برای مدت طولانی در ایستگاه‌های فضایی زندگی می‌کنند، اکسیژن لازم برای تنفس و غذای لازمشان را از کجا می‌آورند و یا زندگی در بی‌وزنی چه اثرهایی را روی فیزیولوژی بدن آن‌ها می‌گذارد؟ پزشکی فضایی یکی از رشته‌های جذاب در علوم پزشکی است. جالب است بدانید. برخی از مواد غذایی که امروزه در دسترس عموم مردم قرار دارد، از ابتدا برای استفاده‌ی فضانوردان تولید شده‌اند. دامنه‌ی علوم مورد استفاده در فضا به این حد محدود نمی‌شود. می‌توان مثال‌های زیادی را از رشته‌های مختلف علمی آورد، که در فضا کاربرد دارند. نکته‌ی جالب‌تر این‌جاست که تقریباً پیچیده‌ترین و بالاترین سطح تمامی رشته‌های علمی در صنعت فضایی استفاده می‌شود. نظام کنترل موشک و ماهواره، نظام‌های الکترونیکی فضاپیماها، موتورهای پیشرفته‌ی فضاپیماها، مواد بسیار سبک و بسیار مقاوم در سازه‌ی موشک‌ها و ماهواره‌ها، سوخت‌های پرانرژی، رایانه‌های فوق پیشرفته‌ی کوچک و سریع، لیزر و ساخت اجزا و قطعات بسیار کوچک و دقیق و هزاران مورد دیگر از جمله مثال‌هایی هستند که می‌توان در رابطه با گسترده و پیچیده بودن صنعت فضایی ذکر کرد. اما، صنعت فضایی با تمام پیچیدگی‌هایش، یک هدف ساده را دنبال می‌کند: "کشف دنیای ناشناخته‌ها برای بشر و ارتقای سطح رفاه و آسایش زندگی". برای درک بهتر اثر صنایع فضایی و خدماتی که به بشر می‌دهند، کافی است برای چند لحظه چشم‌هایمان را ببندیم و فرض کنیم که صنایع فضایی و محصولات آن وجود ندارند. اگر صنعت فضایی وجود نداشت: • اینترنت وجود نداشت. • شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی بین‌المللی وجود نداشت. • نمی‌توانستیم هر شب در اخبار، اطلاعات هواشناسی چند روز یا حتی چند هفته‌ی آینده را به دست بیاوریم. • در مسافت‌های دور، کشتی‌ها و هواپیماها نمی‌توانستند مسیر خود را بیابند. • بسیاری از نقاط زمین برای ما ناشناخته می‌ماند. • بشر چیز زیادی از سایر کهکشان‌ها نمی دانست. • و ...

فضا و سرعت با مثال مسابقه ای ۲

مسابقه‌ی لاک‌پشت و سفینه‌ی فضایی- قسمت دوم

سرعت سفینه‌ها ابعاد سفرهای فضایی با سفرهای زمینی ما بسیار فرق می‌کند است. سفر به نزدیکترین جرم فضایی (یعنی ماه) با سریع‌ترین هواپیماهای زمینی هم ممکن است روزها طول بکشد. سریع ترین سفینه‌ی فضایی هلیوس (Helios ) در حال نزدیک شدن به ماه سرعت سفینه دیپ اسپیس 1 (Deep Space 1) یکی از سریع‌ترین سفینه‌های ساخته شده، به حدی است که چهار روز پس از پرتاب، فقط می‌تواند حدود 1،000،000 کیلومتر از زمین فاصله بگیرد. می‌دانید 1،000،000 کیلومتر چه‌قدر است؟ اگر بخواهید این مسیر را پیاده بروید، باید در تمام روزهای هفته‌ی ماه‌های همه‌ی عمرتان، 8 ساعت در روز راه بروید. و اگر بخواهید در یک سال و با ماشین این مسیر را طی کنید، چنانچه تمام روزهای سال را 24 ساعته، با سرعت مجاز و در اتوبان‌های ایران رانندگی کنید و توقفی برای خواب، غذا، حمام و... نداشته باشید، یک ماه وقت کم می‌آورید تا به مقصد برسید. سریع‌ترین هواپیمای جت هم، برای طی این مسیر باید شش هفته‌ی تمام، بدون توقف پرواز کند. با چنین سرعت بالایی هم، ما نمی‌توانیم از کهکشان راه شیری خارج شویم. پس چه کار کنیم؟ آینده ! ؟ ... تصور تکنولوژی و پیشرفت های آینده، برای ما کار دشواری است؛ به همان اندازه که تصور داشتن خانه‌ای در ماه، برای انسان‌های غارنشین مشکل بود. دانشمند‌ها سعی می‌کنند، سفینه‌هایی روی کره‌های مختلف فرود بیاورند تا شاید بتوانند بر روی آن‌ها امکان زندگی دایمی زا فراهم کنند. در ضمن قصد دارند با افزایش سرعت سفینه‌ها به نقاط دوردست در فضا دست یابند. طبق نظریه‌ی انیشتین دست‌یابی به سرعت نور غیر ممکن است چون‌که با نزدیک شدن به آن، جرم زیاد می‌شود. بنا بر نظریه‌های موجود، اگر جسمی با سرعت نور حرکت کند جرم آن بی‌نهایت می‌شود و این عملا غیر ممکن است. با آن که تصور حرکت با سرعتی بیش از سرعت نور ممکن است، ولی برای رسیدن به آن، چه‌گونه می‌توانیم از این مرز عبورکنیم؟ شاید بشود روزی سفینه‌های تاشویی ساخت که با وزش بادهای بین ستاره‌ای، با سرعتی بالاتر از سرعت نور، از کهکشانی به کهکشان دیگر سفر کنند. تجربه‌های گذشته نشان داده که چیزی غیر‌ممکن نیست. جهان‌گردهای بزرگی که در قرن‌های پانزدهم و شانزدهم میلادی، قدم به دنیاهای ناشناخته و جدید گذاشتند و سرزمین‌های تازه‌ای را روی کره‌ی زمین کشف کردند، بر قایق‌های سنگین بادبانی سوار بودند. آن‌ها به سختی پارو می‌زدند ولی طی سال‌ها و ماه‌ها مسافت‌ها را طی می‌کردند. در آن زمان هنوز موتور بخار اختراع نشده بود، با این حال جستجوی بشر متوقف نشد و به جای انتظار برای اختراع‌های بهتر و جدیدتر از نیروی قوی باد برای حرکت در میان آب‌های ناشناخته استفاده کردند. تکنولوژی پیشرفت کرده و ما به فضا دست پیدا کرده‌ایم، اما در مقایسه با ناشناخته‌های جدید، مانند قایق سوارهایی بر اقیانوسیم.

فضا و سرعت با مثال مسابقه ای

مسابقه‌ی لاک‌پشت و سفینه‌ی فضایی- قسمت اول

فرض کنید می‌خواهید با اتومبیل به مسافرتی طولانی بروید و در طول سفر امکان توقفی ندارید. چه می‌کنید؟ اولین چیزی که به ذهن می‌رسد، همراه داشتن مقدار زیادی آذوقه است. اتومبیل شما هم به سوخت کافی احتیاج دارد. حالا فرض کنید به دلایلی اصلا قرار نیست خودتان سوار اتومبیل بشوید و می‌خواهید آن را بدون راننده به یک سفر طولانی مدت بفرستید. اولین مشکل، کنترل آن است. اتومبیل باید خود به خود حرکت کند و مسیرش را بیابد و با مشکلات غیر عادی مثل یک درخت شکسته در وسط جاده مواجه بشود! از طرفی سوخت آن محدود باشد و سفر ناتمام بماند. حالا اگر این مسافت، بسیار بسیار طولانی باشد (طولانی‌ترین مسیری را که می‌توانید تصور کنید) نمی‌توانید که صدها تانکر سوخت به آن ببندید چون که دیگر نمی‌تواند حرکت کند! پس چه کار باید کرد؟ از طرفی سرعت حرکت هم باید متناسب با مسافتی باشد که قرار است پیموده شود. در غیر این صورت مثل لاک پشتی است که بخواهد دور دنیا سفر کند. احتمالا قبل از رسیدن به مقصد می‌میرد. بنابراین سرعت اتومبیل باید تا حد امکان زیاد باشد. به همه‌ی این مشکلات این را هم اضافه کنید که اصلا جاده را نمی شناسید و از پیچ و خم آن و حوادث احتمالی موجود در مسیر، اطلاع درستی ندارید. شاید عده‌ای از شما بگویید که اصلا چنین سفر پر خطری را انجام نمی‌دهید. ولی آیا چیزی می‌تواند مانع میل فراوان ما انسان‌ها به درک ناشناخته‌ها بشود؟   تلسکوپ فضایی هابل، یکی از مشهورتریین سفینه‌های فضایی که به رشد علم بشری خدمت فراوانی کرده است. کشتی‌های فضایی و یا همان سفینه‌ها که بشر برای کشف فضای ناشناخته، به خارج از جو زمین می‌فرستد، همیشه با چنین مشکلاتی مواجه بوده‌اند. مهمترین موضوع آن است که سفینه‌های فضایی، مانند هر سیستمی، برای ادامه‌ی کار خود به منبع دائمی انرژی نیاز دارند. نبودن انرژی، حتی برای یک ثانیه، به قطع شدن فعالیت‌ها و حتی نابودی آن‌ها منجر می‌شود. بشر، از زمان‌های بسیار دور می‌دانست که خورشید منبع تمام انرژی‌های روی زمین است و در فضا هم می‌توان از آن استفاده کرد، ولی مشکل اساسی، تبدیل این انرژی به نوعی قابل استفاده، برای سفینه‌ها بود، که آن هم با ساخت باتری‌های خورشیدی رفع شد. این فکر، در ابتدا ساده می‌آید، ولی باید بدانید که تکنولوژی ساخت این باتری‌ها بسیار پیچیده است. آن‌ها باید از موادی ساخته شوند که در مقابل شرایط سخت دمایی (بسیار گرم و بسیار سرد) مقاومت کنند. در ضمن سبک هم باشند، در این حد که اگر وزن سفینه به اندازه‌ی مشت شما باشد، صفحه‌های خورشیدی مثل ورق کاغذی باشد که روی آن را می‌پوشاند. مساله‌ی بعدی، راه کنترل سفینه است تا که بتواند مسیر و مکانش را به درستی پیدا کند. در ضمن همیشه باید نوع قرار گفتن سفینه بررسی بشود. تصور کنید که اگر صفحه‌های خورشیدی آن به سمت زمین و آنتن‌های فرستنده‌اش به سمت خورشید باشد، چه اتفاقی رخ می‌دهد؟ یکی دیگر از مشکلات، ماده‌ای است که سفینه از آن ساخته می‌شود. فرض کنید می‌خواهید باری را با یک کیف دستی نایلونی حمل کنید. اگر بار از یک حدی سنگین‌تر بشود، کیف پاره می‌شود. برای وزن‌های بیشتر می‌توان از کیفی نایلونی و کلفت‌تر استفاده کرد، ولی هیچ نایلونی در برابر یک بار 100 کیلویی مقاوم نیست. البته برای این کار می‌شود از مواد بهتری استفاده کرد، مثل یک کیف پارچه‌ای ضخیم، چوبی و یا حتی جعبه ای فلزی، ولی اگر باری داشته باشید که هیچ یک از این مواد نتواند وزن آن را تحمل کند، چه می‌کنید؟ سفینه‌ی فضایی روسی سایوز، سنگین‌ترین سفینه‌ی ساخته شده علاوه بر این، بدنه‌ی سفینه در معرض تغییرات شدید دما قرار دارد و ممکن است پی در پی بسیار گرم و یا بسیار سرد شود. ساختن چنین ماده‌ی سختی مانند درست کردن یک لباس بسیار مقاوم است که بتواند شما را در زمستان، گرم و در تابستان، خنک نگه دارد! حتی اگر بتوانیم تا این مرحله پیش برویم و سفینه‌ای بسیار مقاوم، با قابلیت کنترل کافی و منبع انرژی مطمئن بسازیم، نکته‌ی بعدی آن است که سفینه را به مدار زمین یا به موقعیت خاصی در فضا و یا حتی بر روی سیاره‌ای بفرستیم. هیچ می‌دانید که آن را چه گونه می‌توانید پرتاب کنید، چه وقت، به کجا، در چه جهتی و با چه سرعتی؟ پرتاب سفینه‌های فضایی به سمت سیاره‌های مختلف، مانند شوت کردن توپ به سمت دروازه است، با این تفاوت که هم شما و هم دروازه با سرعت سرسام‌آوری به دور خود می‌چرخید.

عکس هفته

 

  راه شیری زیبا همرا با شهابی پرنور

 

 

تصویری از نوار راه شیری در پشت ابر هایی که پس بازتاب نور به رنگ نارنجی و به علت حرکتشان به صورت کشیده دیده می شوند، در این تصویر می توان اجرام متفاوتی را دید مانند سحابی ها و ...، اما مهم ترین سوژه موجود در این عکس شهاب بسیار پر نوری است که از سمت چپ تصویر وارد شده و به علت سوختن در جو زمین از پر نور به کم نور میل کرده است، شهابی که در تصویر ملاحظه می کنید بسیار پرنور بوده و مدتی بسیار طولانی را نسبت به شهاب های معمول در آسمان درخشید و در مسیر خود از میان سحابی مرداب نیز عبور کرد. این تصویر در حوالی روستای ارجمند و به صورت قلمدوش با استفاده از دوربین Canon EOS 20D و سوار بر پایه Sky Watcher EQ5 ثبت شده است.

عکس از ایلیا تیموری

مقارنه و اختفا

بازهم مقارنه و اختفا

باز هم تلسکوپ باز هم گرمای اهواز

باز هم زیبایی باز هم خوشحالی

باز هم نگاه به آسمان باز هم شب و زیبایی

این بار شاهد یک مقارنه و یک اختفا به طور همزمان زیبایی ها

۲برابر می شود

از دست ندهید این شب را

شامگاه چهارشنبه 3 مردادماه 1386 کمی پس از غروب خورشید قمر زیبای زمین ماه میهمان ستاره قلب العقرب ( دل گژدم ) می باشد. در این مقارنه جدایی زاویه ای ماه و ستاره 1.2 درجه، فاز ماه 79 درصد خواهد بود. پس از این رویداد شاهد اختفای جالب ستاره پرنور تای-عقرب خواهیم بود. این اختفا در ساعت 23:04 دقیقه به وقت مرکزی ایران ( 53 درجه شرقی و 33 درجه شمالی ) آغاز خواهد شد. زمان اوج اختفا ساعت 23:25 دقیقه و زمان پاین اختفا ساعت 23:55 دقیقه خواهد بود. قدر ستاره تای - عقرب 2.2 می باشد.

ماه نوردان NASA

ناسا به تازگی تصمیم گرفته است در ماموریت های تازه خود از انسان و روبات به طور

 همزمان بهره ببرد به همین منظور دو ماه نورد را برای ماموریت مشترک با انسان در

شمالگان آزمایش می کند 

ناسا به تازگی تصمیم گرفته است در ماموریت های تازه خود از انسان و روبات به طور همزمان بهره ببرد ، ناسا همواره با این سوال رو برو بوده که آیا انسان بهتر می تواند در ماموریت های فضایی شرکت کند و یا روبات و تا کنون نسبت به موقعیت و نوع ماموریت از انسان یا روبات در شرایط خاص خود بهره برده است . اما در صورتی امکان اگر انسان به همراه روبات ها  در این ماموریت ها شرکت کنند می توانند در جمع آوری و پردازش اطلاعات بسیار کارآمد تر از قبل باشند .

این تصمیم ناسا به صورت جدی پیگیری خواهد شد و احتمالا این کار مشترک برای اولین بار در ماه صورت خواهد گرفت و قدم بعدی انسان در ماه به همراه روبات های بسیار پیشرفته خواهد بود .

در حال حاضر دو نمونه اولیه از ماه نوردها در اطراف شمالگان در حال آزمایش هستند ، این آزمایش به دانشمندان کمک می کند تا توانایی ها خود را برای انجام ماموریت های مشترک در ماه توسعه بدهند و تجربه کافی را کسب کنند .

این دو روبات K-10 سیاه و K-10 سرخ نام دارند و هر دو به اسکنر لیزری سه بعدی و رادار نفوذ کننده زمینی مجهز هستند . اسکنر لیزری سه بعدی می تواند از کیلومتر ها دورتر نقشه های توپوگرافیک تهیه کند و رادار نفوذ کننده زمینی قادر است تا عمق 5 متری زمین نفوذ کند.

 محل انجام ماموریت این دو ماه نورد در دره Haughton واقع در جزیره Devon در کانادا قرار دارد ، این ماموریت آزمایشی از 13 ژولای آغاز شده و تا 31 ژولای ادامه خواهد داشت .

این ماه و آسمان

 

 

 

گذر زود ماه های تابستون و بیکاری

 

و بالاخره ماه مرداد

 

 

 

 

چهارشنبه 3 مرداد 17:30

 

 

اقامت زهره

 

 

 

چهارشنبه 3 مرداد 20:30

 

قلب العقرب 0.6 درجه شمال ماه (اختفا)

چهارشنبه 3 مرداد 21:30

 

مشتری 5.7 درجه شمال ماه

دوشنبه 8 مرداد 05:30

 

ماه بدر

سه‌شنبه 9 مرداد 06:30

 

نپتون 1.2 درجه شمال ماه (اختفا)

پنجشنبه 11 مرداد 05:30

 

اورانوس 1.7 درجه جنوب ماه

شنبه 13 مرداد 03:30

 

ماه در حضیض

دوشنبه 15 مرداد 02:30

 

تربیع آخر

سه‌شنبه 16 مرداد 10:30

 

اقامت مشتری

شنبه 20 مرداد 03:30

 

پولوکس 3.1 درجه شمال ماه

یکشنبه 21 مرداد 21:30

 

عطارد 0.2 درجه جنوب ماه (اختفا)

دوشنبه 22 مرداد 04:30

 

ماه نو

دوشنبه 22 مرداد 18:30

 

زحل 0.4 درجه شمال ماه (اختفا)

دوشنبه 22 مرداد 23:30

 

نپتون در مقابله

دوشنبه 22 مرداد 23:30

 

قلب الاسد 0.2 درجه جنوب ماه (اختفا)

پنجشنبه 25 مرداد 01:30

 

عطارد در مقارنه خارجی

جمعه 26 مرداد 23:30

 

زهره در بیشترین کشیدگی غربی(08)

شنبه 27 مرداد 08:30

 

زهره در مقارنه داخلی

شنبه 27 مرداد 09:30

 

سماک اعزل 1.8 درجه شمال ماه

شنبه 27 مرداد 19:30

 

عطارد 0.4 درجه شمال زحل

یکشنبه 28 مرداد 07:30

 

ماه در اوج

یکشنبه 28 مرداد 17:30

 

عطارد 1.2 درجه شمال قلب الاسد

سه‌شنبه 30 مرداد 04:30

 

تربیع اول

چهارشنبه 31 مرداد 04:30

 

زحل در مقارنه

چهارشنبه 31 مرداد 05:30

 

قلب العقرب 0.7 درجه شمال ماه (اختفا)

چهارشنبه 31 مرداد 06:30

 

مشتری 5.7 درجه شمال ماه

سیاره تیز پای

افق صبحگاهی انتظار رصدگرانی را می کشد که به نظاره سیاره تیزپا ( عطارد) بنشینند. سیاره عطارد در این روزها در افق صبحگاهی و قبل از طلوع خورشید قابل رویت است. البته باید بگوییم که این سیاره در مورخه 29 تیرماه 1386 به بیشترین کشیدگی غربی رسید و در این زمان در 20 درجه ای خورشید قرار داشت. هم اکنون این سیاره در صبحگاه به مانند ستارهع ای از قدر 0.6 قابل رویت است. در ادامه خبر تصویری از این سیاره را مشاهده خواهید نمود.

مریخ جست و جوی احتمالی

گامی تازه در جست و جوی حیات احتمالی در گذشته مریخ

دکتر عباس کنگی، عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی و پژوهشگر زمین شناسی سیاره یی موفق به کشف پدیده گل فشان به جا مانده از فعالیت‌های آتشفشانی در سطح سیاره مریخ شد. به گزارش خبرنگار «پژوهشی» خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، یافته های جالب توجه این محقق ایرانی که به گفته وی احتمالا نخستین گزارش علمی از وجود گل فشان در سطح سیاره سرخ است در قالب مقاله ای در شماره ماه مه 2007 مجله علمی معتبر(ACTA ASTRONAUTICA (Elsevier - مجله آکادمی بین المللی کیهان نوردی - ارائه شده است. اثبات این کشف مبنی بر فعالیت گل فشانها در سطح مریخ که با بررسی یکی از آتشفشان های باستانی مریخ موسوم به Hecate Tholus و با بهره گیری از اطلاعات حاصل از فضاپیمایی مارس اکسپرس ناسا حاصل شده می تواند فصل جدیدی در کاوش ها در سیاره مریخ بگشاید چرا که با توجه به آنچه در نمونه های مشابه زمین مشاهده شده، گل فشان ها از محل های دارای پتانسیل حیات فسیل شده در سطح سیاره سرخ می باشند. دکتر عباس کنگی، عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود و دانش آموخته دکتری زمین شناسی ساختمانی واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد در گفت‌وگو با خبرنگار «پژوهشی» خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) با اشاره به این که مطالعه بر روی زمین شناسی سیاره مریخ را از حدود چهار سال پیش آغاز کرده است، اظهار داشت: در تحقیقات اخیر که نتایج آن در شماره ماه مه ACTA ASTRONAUTICA ارائه شده به کمک تصاویر ارسالی از فضاپیمایی مارس اکسپرس (Mars Express) که در تاریخ یکم مارس 2004 تهیه شده بود، وجود پدیده گل فشان در سطح این سیاره را کشف کردم. وی در خصوص نحوه پیدایش این پدیده گفت: طی فعالیت های آتشفشانی علاوه بر قطعات سنگ، گدازه، خاکستر و گازهای آتشفشانی، در برخی موارد محصولات غیر عادی تولید می شود. این محصولات که غالبا مخلوطی از آب و گرد و غبار آتشفشانی می باشند، به صورت جریان هایی از گل مایع از دهانه آتشفشان خارج می شود و گل فشان (mud volcanoes) نامیده می شود. معمولا فعالیت گل فشان با چندین انفجار و صدای مهیب آغاز می گردد. سپس مقادیر زیادی گل سیاه رنگ و بدبو به همراه آب داغ و گازهای سوزان از دهانه آتشفشان خارج می شود. جوشیدن آب و فوران گل از دهانه آتشفشان سبب انباشته شدن مقدار زیادی گل در اطراف آتشفشان می گردد. نمونه‌های مختلفی از فوران گل فشانها در جزیره سیسیل در ایتالیا وجود دارد، که در مجاورت آنها مجموعه ای از موجودات میکروبیولوژیک رشد و تکامل می یابند. دکتر کنگی با بیان این که چون مطالعه بر روی مریخ به صورت غیر مستقیم انجام می شود، در بیشتر موارد آن را با مدل‌های زمینی تطبیق می دهند، تصریح کرد: مطالعه حیات بر روی سیاره مریخ به دو صورت جستجوی حیات زنده و موجودات فسیل شده انجام می شود. وجود حیات زنده در مورد مریخ منتفی می باشد، اما دانشمندان به دنبال شناسایی مناطقی هستند، که آثاری از حیات گذشته در آنجا مشاهده می شود. اثبات فعالیت گل فشانها در سطح مریخ می تواند به عنوان یکی دیگر از محل های دارای پتانسیل حیات فسیل شده در سطح سیاره باشد. به عبارت دیگر ارگانیسم های گرما دوست، با سوخت و سازهای متنوع، توانایی زندگی در شرایط نامناسب را دارند و می توانند از ترکیبات آهن و دیگر منابع انرژی موجود در محیط بهرمند شوند. بنابراین می توان پیش بینی کرد مجموعه های حیاتی در داخل رسوبات گل مانند حاشیه آتشفشان هکاتیس تالوس بر سطح مریخ بصورت مجموعه های میکروبی، در شکل استروماتولیت و میکرو فسیل ها قابل دسترسی باشد. وی خاطرنشان کرد: هر دو سال یک بار فضاپیمایی برای بررسی سیاره مریخ و کسب دستاوردهای جدید به فضا ارسال می‌شود که برخی با فرود بر سطح آن و برخی با استقرار در مدار به صورت ماهواره این کار را انجام می‌دهند و انبوهی از اطلاعات تصویری، طیف سنجی TES، حرارتی، پرتوگاما و رادیومتری مادون قرمز به زمین ارسال می شود، که غالبا بر روی شبکه اینترنت برای مطالعه پژوهشگران جهان قرار می‌گیرد. هدف نهایی از انجام این تحقیقات گسترده، ساخت محل های سکونت طولانی مدت بر سطح سیاره سرخ و اعزام انسان در سال 2019 به این سیاره اسرار آمیز است. کنگی افزود: هر روز هزاران تصویر و طیف‌های نوری توسط فضاپیماها مستقر در مدار مریخ تهیه و به زمین ارسال می گردد. در چنین شرایطی با وجود فاصله بیش از 55 میلیون کیلومتری مریخ از زمین می توان به کمک تکنیکهای سنجش از دور علاوه بر بررسی ساختمانهای زمین شناسی سطح سیاره، خصوصیات مغناطیسی، جنس سنگها، درجه حرارت و دیگر خصوصیات مورد نیاز را بدست آورد. وی خاطر نشان کرد: آخرین فعالیت آتشفشانی که در مریخ اتفاق افتاده مربوط به 20 میلیون سال پیش است و پدیده گل فشان در آتشفشان هکاتیس تالوس جزو فعالیت‌های جدید سیاره محسوب می‌شود. دکتر کنگی در ادامه در پاسخ به سوال خبرنگار ایسنا درباره روند مطالعه گل فشان های مریخ اظهار داشت: تا سال 1997 تصاویر تهیه شده از سطح مریخ دارای قدرت تفکیک پایین بود. بنابراین شناسایی بسیاری از ساختمانهای زمین شناسی از جمله گل فشانها در سطح سیاره ممکن نبود؛ بنابراین، بحث وجود گل فشان ها در مریخ حداکثر در حد گمانه زنی و طرح سوال بود. از سال 1997 تا 2001 فضاپیما Global Surveyor در مدار مریخ مستقر شد و سطح سیاره به صورت دقیق نقشه برداری شد. با استقرار فضا پیما مارس اکسپرس در سال 2003 در مدار مریخ تصاویر با رزلوشن بالا از بخش های مختلف سیاره تهیه شد و دور جدیدی از تحقیقات در سطح این سیاره آغاز شد. دکتر کنگی که تمایل چندانی به طرح این مطلب که مقاله وی، نخستین گزارش از وجود گل فشان در سطح مریخ است، ندارد به ایسنا گفت: مقاله من در آوریل 2005 برای مجله ارسال شده و پس از یک سال و نیم داوری در اکتبر 2006 تایید و در می 2007 چاپ شد. هرچند تا کنون هیچ مقاله ای در باره حضور گل فشانها در سطح مریخ ارائه نشده اما در برخی کنفرانس های بین المللی با شک و تردید به احتمال حضور این پدیده در سطح مریخ اشاره شده است. کنگی در پایان درباره احتمال وجود حیات در سیاره سرخ گفت: مریخ در شراط کنونی سیاره ای سرد با اتمسفری نازک می باشد. این سیاره در مقایسه با دیگر سیارات منظومه شمسی شباهت بیشتری با زمین دارد. اما در این سیاره فرایندهای بیولوژیک حفاظت کننده از حیات زمینی وجود ندارد؛ بنابراین وجود حیات به صورت زنده در سطح سیاره رد شده و دانشمندان به دنبال کشف موجودات مریخی نمی باشند؛ اما این احتمال وجود دارد که در گذشته بسیار دور به دلیل تشابه شرایط مریخ و زمین موجوداتی در سطح سیاره تکامل یافته و آثار آنها به صورت فسیل شده در رسوبات موجود در سطح سیاره یافت شود.

سخنرانی مردادماه

سخنرانی مرداد ماهنامه نجوم: پیدایش منظومه شمسی و

زمین

مجموعه سخنرانی های علمی – آموزشی درباره حیات در ماورای زمین با همکاری ماهنامه نجوم و فرهنگسرای ابن سینا چهارشنبه ۳ مرداد دومین برنامه خود را با موضوع پیدایش منظومه شمسی و زمین ادامه می‌دهد.

تحریریه نجوم

در این مجموعه سمینار با حضور کارشناسان شناخته شده نجوم به موضوعات جذاب و پر مخاطبی مانند حیات برون زمینی ، ماهیت بشقابهای پرنده و نظر علم در این باره ، دشواری های زندگی در فضا و آینده حیات در زمین و منظومه شمسی پرداخته می‌شود .

در دومین سمینار از مجموعه جستجوی حیات، بابک امین تفرشی ، سردبیر ماهنامه نجوم، به مفهوم حیات از نگاه بشر، چگونگی پیدایش منظومه‌شمسی و پیدایش زمین، و همچنین شکل‌گیری نخستین گونه‌ها‌ و تحولات زمین و حیات نوپای آن در آن دوران اولیه می‌پردازد.

این برنامه ساعت ۱۸ تا ۲۰ روز چهارشنبه ۳ مرداد به نشانی شهرک غرب ، انتهای ایران زمین شمالی ، فرهنگسرای ابن سینا برگزار میشود .

همچنین در صورت شرایط آب‌و هوایی مناسب پس از سخنرانی برنامه کوتاه رصد ماه و اجرام آسمانی با تلسکوپ و با حضور منجمان آماتور برگزار می شود.

ورود برای عموم علاقه‌مندان آزاد و رایگان است. برنامه‌های آینده این مجموعه سخنرانی‌ها نیز از طریق وب‌سایت نجوم اطلاع رسانی می‌شود.

ابراهیم ویکتوری

امروز می خواهم یکی از اشخاصی رو که واقعا تو

زندگی موفق بوده و در عرصه نجوم و آسمون هم

دخالت داره معرفی کنم

شاید خیلی ها این شخص رو بشناسند

آقای دکتر ابراهیم ویکتوری رو می گویم

ما چند باری در سایت ها به خاطر اسم ایشون بحث

 کردیم ولی به نتیجه ای درست نرسیدیم

اما مهم اینجاست که من میل ایشون رو دارم و

کسانی که واقعا دوست دارند با ایشون ارتباط برقرار

کنند به من ایمیل بزنند من در اختیارشون قرار

 می دهم

ابراهیم ویکتوری تحصیلات دبیرستان خود را در ایران به پایان رساند و در سال ۱۹۵۲ عازم امریکا

 شد. نامبرده تحصیلات لیسانس و فوق لیسانس خود را در دانشگاه M.I.T در سال های ۱۹۵۳ تا

۱۹۵۸ به اتمام رسانده و همزمان با تحصیلات فوق لیسانس به تحقیق و تدریس در M.I.T اشتغال

 داشته است. پس از خاتمه تحصیلات عالیه او در پروژه ی "آثار صلاح های اتمی" نیروی هوایی

 امریکا و پروژه های دیگر نیروی دریایی امریکا موسسه فضایی ناسا و شماری از موسسات

امریکایی به پژوهش مشغول بوده است. در طی این مدت ابراهیم ویکتوری مقالات فنی متعددی درباره

 پژوهش های خود و همچنین تعداد زیادی مقالات علمی در زمینه فضا و علم کیهان شناسی انتشار

داده است

کتاب نوشته شده ایشان با عنوان شگفتی های جهان میباشد.

آقای ویکتوری غیر از کتاب شگفتیهای جهان کتاب اسرارکاءنات رو هم نوشتن

حالااز آقای راد درباره ی دکتر ویکتوری بخونید

از دوران دبیرستان (سال 1341) این سئوال برایم مطرح بود که چرا سرعت نور ثابت

است؟ جرم-انرژی نامتناهی نیز برایم قابل قبول نبود و به این مسئله فکر می کرم که

چرا جرم تابع سرعت است؟ بعد که متوجه شدم مکانیک کوانتوم و نسبیت در حالت

خاص به نتایج مکانیک کلاسیک می رسند، این سئوال مطرح شد که آیا می توان این سه

نظریه را در یک نظریه متمرکز کرد؟ سرانجام تمام توجه خود را در سال 1366 روی

ساختمان فوتون متمرکز کردم و پاسخ سئوالات و ابهامات را در این دیدم که ساختمان

فوتون مورد توجه و تعریف قرار گیرد. آنگاه متوجه شدم که با چنین نگرشی می توان هر

سه مکانیک کلاسیک، کوانتوم و نسبیت را با هم ترکیب کرد. نام سی. پی. اچ. را با

راهنمایی آقای دکتر ابراهیم ویکتوری انتخاب کردم

انرژی تاریک

	انرژی تاریک   بعد از مدت ها دوباره قصد داریم تا یکی از مهم    ترین چالش های فیزیک را با هم بررسی کنیم .   بحث انرژی تاریک موضوعی است که ما در این   مقاله بررسی خواهیم کرد . از کجا آغاز شد ؟ آغاز این بحث را می توان به انتشار نسبیت عام در سال 1917 ربط داد . اینشتین برای تفسیر یک جهان ایستا از یک ثابت در معادلات پیچیده نسبیت عام استفاده کرد و آن را ثابت کیهان شناسی نامید . در این معادله  بیان گر این ثابت است .  اما همانطور که می دانید تحقیقات ادوین هابل نشان داد که جهان آنگونه که با ثابت کیهان شناسی تعریف می شود نیست بلکه در حال گسترش و انبساط است . پدیده تورم نیز بدین شکل پیش بینی شد . این اصل کیهان شناسی به ما یادآوری کرد که ذرات مجازی انرژی می پراکنند . همین اصل ساده که مکانیک کوانتوم نیز آن را به ما گفته بود موجب شد مشکلی پیش آید . این اصل پیش می کرد که که چگالی انرژی آن باید 120 برابر بزرگتر است آنچه که ما نشان می دهد باشد . این یعنی این که کهکشان اجازه دارند تا زیر گرانش شکل گیرند .همچنین پیش بینی شد که جهان خیلی سریع بعد از بیگ بنگ فضایی مسطح به خود گرفت آن گونه که ما می بینیم . در نتیجه نظریه اینشتین با توجه به این پیش بینی های غیر معمول می بایست اصلاح شد . همچنین گفته می شد که جهان چهار بعدی ما باید در یک بعد بالاتر قرار گرفته باشد بنابراین گرانش در میان آن ها رخنه کرد بنابراین تسلط آن بر روی ماده موجب ضعف آن شده و این دلیل موجب افزایش انبساط می گردد . و یک حدس ذهنی نیز یاد آور می شد تفاوت بین قسمت های مختلف جهان موجب این موضوع شده و ما از روی شانس در این منطقه ی مناسب قرار گرفته ایم . HTTP://iranianphysics.mihanblog.com با این اوصاف باز هم موضوع اصلی از این جا آغاز نشد . در سال 1998 وقتی گروهی از اختر شناسان دربررسی  یک سوپر نوا دور برای اندازه گیری سرعت انبساط جهان بودند چیزی خلاف انتظار رخ داد .  آنها انظار داشتند که این انبساط روندی کند شونده داشته باشد اما مشاهدات نشان داد که این انبساط با شتاب مثبت انجام می گیرد .  در این زمان بود که کیهان شناسان گرد هم آمدند تا مقصر اصلی برای این شتاب را شناسایی کنند . این عامل در حدود دو سوم چگالی انرژی را در بر میگیرد . دارای خاصیت عکس گرانش است . این عامل خود را در خوشه های کهکشانی خود را نمایان نمی سازد . این عامل با نام انرژی تاریک معرفی شد . بسیاری از دانشمندان در ذهن خود به ثابت کیهانی مظنون بودند . این عامل دقیقا" با این انبساط شتاب دار تناسب دارد . این انرژی یک نتیچه ی دراماتیک برای فیزیک بنیادی است . شاید محافظه کارانه ترین حدسی که برای این موضوع زده می شد این است که  دنیا دریایی است که از ذرات کوانتومی بدون انرژی پرشده است یا اینکه دارای ذراتی است که هم چگالند و دارای جرمی وعادل 39- ^ 10 برابر یک الکترون است . برخی از نظریه پردازان نیز پیشنهاد دادند که تئوری نسبیت عام تغییر کند تا یک تعریف متناسب برای گرانش ارائه شود . با این وجود بر این پیشنهاد محافظه کارانه نیز نقص های زیادی وارد آمد . برای مثال چگالی انرژی صفر می بایست با یک مقدار باور نکردنی معادل 120 ^ 10 هماهنگ باشد . با نگاهی به این راه حل بی نهایت در می یابیم که شاید بهتر باشد با توجه به نسبیت عام به دنبال راه حلی مناسب برای این شتاب باشیم . این امکان بسیاری از فیزیکدانان را تا نیمه شب برای پیدا کردن نظریه ای مناسب در شب بیدار نگه داشت . تا اینکه نتایج مشاهدات اخیر از یک سوپرنوا مدرکی محکم مبنی بر انبساط کیهانی شتاب دار بود و تنها دلیل قابل قبول برای این موضوع بحث انرژی تاریک بود . اندازه گیری های دقیق تابش زمینه میکرو موج کیهانی ( ( CMB شامل اطلاعات WMAP   مدارک مبنی بر وجود انژی تاریک است . ترکیب اطلاعات WMAP  و پروژه   SDSSکه توسط چند گروه مستقل اختر شناسی به دست آمده اند نشان هایی از دافع گرانشی را به دست آورده اند . طرح انبساط کیهانی انساط کیهانی در دهه ی 1920 توسط ادوین هابل کشف شد که تصویری چشم گیر از دنیا را به ما نشان داد . در ابتدا استنباط شد که اجرام کیهانی تحت تأثیر گرانش همسایگان خود به حرکت در می آیند . اما در مقیاس های بزرگ کیهانی این انبساط با این دلیل توجیه نمی شد . می توان دنیا را یک کیک کشمشی بزرگ تصور کرد که کشمش های پخته شده در آن حرکت می کنند . در این جایگاه یک کشمش به ما یک کهکشانی را نشان می دهد در این حالت هر کشمش از همسایه ی خود در هر جهتی فاصله می گیرد . در این حالت جهان داغ و غلیظ ما از سمت بیگ بنگ به سمت سرد و رقیق خود در حال حرکت است . پس نور ناشی از اجرام کیهانی باید انتقال به قرمز داشته باشد یعنی :           HTTP://iranianphysics.mihanblog.com یکی از متود های اصلی برای اندازه گیری فاصله های بین کهکشانی متغییرهای قیقاووسی هستند . که نور آنها بسته به یک دوره ی زمانی خاص تغییر می کند و درخشندگی آنها با متناسب با دوره ی آنها است . فاصله از یک متغییر قیقاووسی می تواند با اولین اندازه گیری دوره اش که از درخشندگی آن تبعیت می کند تعیین  کرد . بدین گونه انتقال به قرمز و فاصله از جسم متحرک در روند هابل مطرح می شود که قانون هابل را یادآور می شود . واحد H0 کیلو متر بر ثانیه در مگا پارسک است که ثابت هابل نامیده می شود . هرچند اندازه گیری های دقیق فاصله یکی از مشکل ترین کارها در نجوم است و رابطه ی بین انتقال به قرمز و فاصله در انتقال به قرمز های بالاتر چک نشده بود . علاوه بر این بر پایه جدیدترین اطلاعات در این دهه انتظار می رفت که این انبساط کند شونده باشد و دلیل آن نیز وجود گرانش است اما مشاهدات چیز دیگری را یادآور می شد . همانطور که می دانید نوع اول سوپر نوا موجب می شود که کوتوله ی سفید پدید آید . در سیستم های دوتایی میدان قوی گرانشی کوتوله ی سفید می تواند ماده ی ستاره ی همدم خود را به سوی خود بکشد و سپس آن را ببلعد . این بلعیدن موجب ناپایداری این جرم شده و پس از آن منفجر می شود . درخشندگی ناشی از انفجار این کوتوله ی سفید تقریبا" برابر با درخشندگی یک ستاره متغییر است . در میانه ی دهه ی 1990 گروهی از اخترشناسان به بررسی انتقال به قرمز نوع یک سوپرنوا پرداختند . آنچه انتظار می رفت برآورده نشد چراکه این  شرایط آنها انبساط شتاب دار را مشاهده کردند . انرژی گم شده محرک این شتاب به انرژی تاریک نسبت داده شد ماده ای است سرد غیر نسبیتی ساخته شده از ذراتی بیگانه که در واکنش ضعیف با نور و اتم ها پدید می آیند . مشاهدات پیشنهاد می داند که تمام ماده و انرژی جهان که قابل رؤیت هستند تنها یک سوم آنچه است که وجود دارد . این نظریه با تحقیقات پروژه های2DF و SDSS تأیید شد . اما نسبیت عام پیش بینی می کرد که یک ارتباط دقیق بین انبساط و محتوای انرژی جهان وجود دارد . حالا ما می دانیم که اشتراک چگالی انرژی تمامی فوتون ها و اتم ها و ماده تاریک باید در یک نقطه ی بحرانی با ثابت هابل تعیین می شود تجمع داشته باشند . HTTP://iranianphysics.mihanblog.com جرم و انرژی و خمیدگی فضا – زمان در نسبیت معنا می دهند . خلأ بین چگالی انرژی بحرانی و چگالی واقعی ماده با چگالی انرژی که در مقیاس بزرگ که فضا را خمیده کرده است که فقط در حدود 400 مگاپارسک است پر شده است . خوشبختانه خمیدگی فضا- زمان می تواند با اندازه گیری های دقیق تابش زمینه میکرو موج کیهانی اندازه گیری شود . فشار منفی بزرگترین راز شتاب انبساط کیهانی این نیست که دو سوم جهان از ماده غیر قابل رؤیت پر شده است . بلکه آن است که ماده است .یژگی عکس گرانش ایجاد می کند . برای شناختن ماهیت انرژی تاریک بد نیست که کمیت w را تعریف کنیم . در این جا p بیان گر فشار و  چگالی است . در نسبیت عام مقدار تفاوت در انبساط کیهانی متناسب است با : در حالی که total  برای همه ی ماده و انرژی موجود در جهان است . هر چند که این کمیت باید مثبت باشد . زیرا کمیتی مثبت است و این بدان معنا است که فشار نیز به سبب عادی بودن  هر دو و ماده تاریک  ناچیز است زیرا که  آن سرد و غیر نسبیتی است . و در نهایت برای یک انبساط ستاب دار : زیرا که و در نتیجه  بنابراین فضار انرژی تاریک نه تنها مقدار ناچیز بلکه به میزان زیادی بیشتر است . زمان ما یک مجزا گر و محدود کننده نیست انبساط کیهانی که با گازهای داغی پر شده است به وسیله ی جاذبه ی بین همان گاز ها کند می شود و هم چنین چگالی انرژی سرد و بی فشاری که به انبساط آن سرعت می بخشد . بنابراین فشار منفی که از  تبعیت می کند به انبساط سرعت می بخشد . در این حالت فشار نامعلوم است ؛ در مقیاس میکروسکوپی نوعی جاذبه هیگز بوزون که بر روی فشار منفی اعمال می کند زمانی که حرارت آن و یا القای جنبشی آن کم است . در اصل اگر w کمتر از 1- شود حوادث جالبی روی می دهد مثل این که جرم یک لامپ منفی می شود . در این میان یک چیز واضح است فشار منفی برای میدان ها و ذراتی که ما می شناسیم رخ نمی دهد . زمانی که پیش بینی ها و نظریات متفاوت در رابطه با انرژی تاریک را با یکدیگر ترکیب می کنیم و با نتایج دقیق تابش زمینه میکرو موج کیهانی در می آمیزیم در می یابیم که HTTP://iranianphysics.mihanblog.com انرژی تاریک و گمانه زنی ها ثابت کیهان شناسی w = -1 در واقع توسط آلبرت اینشتین معرفی شد و بعدا" توسط یاکوف زلدوویچ به عنوان انرژی کوانتومی خلأ در نظر گرفته شد . هرچند که پیش بینی های تئوریکال ثابن کیهان شناسی میدانی 120 برابر بزرگ تر مشاهدات نشان می دهد . w > -1 یک نوع انرژی با فشار منفی که با فضا و زمان تعییر می کند . بعد پنجم فعال است خلاف ثابت کیهانی و میانگین چگالی انرژی و فشار به آرامی با گذشت زمان کاهش می یابد . دیگر انرژی خلأ  w < -1 جز اینکه ما دستخوش دسیسه ی جلوه های تقارن هستیم . در این حالت ما با فیزیکی بیگانه رو به رو هستیم . در این حالت ما با واقعه ی شکاف بزرگ مواجه هستیم .