تابستان و رصد اجرام

رصد اجرام مسیه فصل تا بستان از درون شهر های بزرگ

-

با آغاز فصل تابستان و شروع تعطیلات فرصت خوبی برای رصد اجرام مسیه پیش خواهد آمد و می توانید رصد اجرام مسیه را از درون همین شهر ها آغاز کنید . در این مجموعه تلاش بر این شده که در مورد اجرامی صحبت شود که قابل رویت از درو ن شهر های بزرگی مثل تهران باشد . با آغاز فصل تابستان و شروع تعطیلات فرصت خوبی برای رصد اجرام مسیه پیش خواهد آمد و می توانید رصد اجرام مسیه را از درون همین شهر ها آغاز کنید . در این مجموعه تلاش بر این شده که در مورد اجرامی صحبت شود که قابل رویت از درو ن شهر های بزرگی مثل تهران باشد . خوشه کروی  M13  یکی از خوشه های کروی پر نور آسمان تابستان خوشه M13یا جاثی (هرکول ) است این  خوشه در صورت فلکی به همین نام قرار گرفته است M13   از قدر 80/5 می درخشد و نسبتا جرم پرنوری است و حتی اگر رصد گر تیز بینی باشید می توانید با  جوینده ی تلسکوپ از درون شهر آن را رصد نمایید . برای رصد این جرم کافیست به سراغ صورت فلکی جاثی بروید این صورت فلکی به مجرد تاریک شدن هوا قابل رویت است پس از این که این صورت فلکی را در آسمان پیدا کردید باید سراغ ستاره ی اتای جاثی بروید جهت  پیدا کردن این ستاره  می توانید از ذوزنقه ی مرکز صورت فلکی مزبور کمک بگیرید زیرا اتای جاثی راس یکی از اظلاع این ذوزنقه است پس ازآن ‌دوربین دو چشمی یا تلسکوپ خود را روی همین ستاره تنظیم کنید (اگر از تلسکوپ استفاده می کنید توجه داشته باشید که از بزرگنمایی های پایین تلسکوپتان بهره برید) حال با حرکتی بسیارآرام  به اندازه ی  2 درجه به سمت ستاره ی  زتا جاثی حرکت کنید سپس به دقت به آن ناحیه نگاه کرده  و سعی کنید که از گوشه چشم به این جرم نظاره کنید (چپ چپ نگاه کنید ! ) اگر موفق شده باشید باید جرم کوچک و  کم نورو  مه آلود را ببینید . برای دیدن جزئیات بیشتر این جرم صبور باشید به طور کلی اجرام غیر ستاره ای خود را به راحتی به شما نشان نمی دهند و برای دیدن جزئیات آن ها باید دقایقی از پشت تلسکوپ یا دروبین دوچشمی به آن نگاه کنید تا برخی از ستاره های بیرونی آن  را از هم تفکیک کنید .  خوشه کروی M3 خوشه کروی M3 از مرموز ترین اجرام قابل مشاهده در درون شهر هاست زیرا در جایی که واقع شده ستارگان کم نوری قرار دارد و نمی توان به راحتی آن  را پیدا کرد برای همین یافتن این جرم نیازمند تلاش بیشتری است . M3  در صورت فلکی عوا  یا  گاوران قرار دارد این صورت فلکی نیز به دنبال غروب خورشید در آسمان نمایان خواهد شد M3 دارای قدر 6 است و کمی نسبت به M13   کم نور تر است برای یافتن این جرم می توانید از ستاره ی بتا ی گیسو کمک بگیرید ( البته  اگر هوا ی شهر در آن روز خوب باشد زیرا این ستاره نسبت به آسمان  شهر  بسیار کم نور  است ) به هر روی در صورتی که هوای شهر مساعد بود ستاره بتا را در امتداد ضلعی که ستاره بتا با گامای گیسو تشکیل می دهد به اندازه ی 6 درجه امتداد دهید  در این محدوده جرمی مشابهM13  را خواهید یافت .اگر از این روش موفق به یافتن M 3 نشدید می توانید از ستاره ی سماک رامح کمک بگیرید . خوشه کروی M4 یکی دیگر از اجرام مسیه قابل مشاهد در شهر هاM4  نام دارد این جرم  هدف مناسبی برای دروبین های دوچشمی است M4 در صورت فلکی کژدم یا عقرب قرار دارد و از قدر 6/5 می درخشد برای یافتن این جرم کافیست که از ستاره قلب العقرب کمک بگیرید ستاره ی مزبور را به اندازه ی 5/1 درجه به  سمت غرب و کمی متمایل به سمت ستاره ی سیگمای عقرب امتداد دهید در این محدوده خوشه ی M4   را خوا هید یافت .  سحابی سیاره نمای دمبل حال به قلمرو سحابی ها ی  آسمان تابستان می رویم یکی از بارز ترین و زیبا ترین آن ها سحابی سیاره نمای دمبل است این جرم در فهرست مسیه با نام M27  خوانده می شود. دمبل در قلب مثلث تابستانی قرار دارد و پیدا کردن آن چندان مشکل نیست و لی به علت کم نور بودنش بهتر است آن را با تلسکوپ ها ی 3 اینچ به بالا مشاهده کنید لیکن اگر رصد گر تیز بینی هستید با یک دوربین دو چشمی 20X60   نیز می توایند آن را مشاهد نمایید. دمبل از قدر2/7 می درخشد و برای پیدا کردن آن توجه داشته باشید که باید در حدود 30 دقیقه در تاریکی باشید که چشمان شما با نور اندک تطبیق یابد .جهت یافتن آن می توایند از صورت فلکی تیر کمک بگیرید این صورت فلکی بسیار کوچک است ولی ستاره های آن  از درون شهر هایی مثل تهران قابل رویت هستند _ ستاره زتای تیر را  به اندازه ی 4 درجه به سمت ستاره ی 14 روباهک امتداد دهید این محدوده محل این سحابی سیاره نماست  توجه داشته باشید که حرکات ابزار شما به این سمت باید کاملا آرام و بدون حرکات اضافی باشد زیرا جرم مزبور بسیار کم نور است اگر ابزار تان را که بر روی سه پایه سوار شده است روی  محل جرم تنظیم کردید و لی موفق به دیدن آن نشدید از تکنیک لرزش استفاده کنید و با یک انگشت به تلسکوپ یا دوربین دوچشمی خود   ( محل چشمی این دو  ) ضربه بسیار خفیفی وارد کنید  به گونه ای که ابزارتان لرزش خفبفی داشته باشد در این صور ت به طور خود به خوری از پشت چشمی متوجه وجود این جرم خواهید شد جرمی که  ازدرون  چشمی به شما نگاه می کرد ولی شما آْن را نمی دیدید. (‌ از تکنیک لرزش معمولا برای اجرام بسیار کم نور استفاده می شود و شما می توانید از این روش برای یافتن سایر اجرام کمک بگیرید).

نگاهی به زندگی بنیانگذار المیاد فیزیک

نیم نگاهی به زندگی علمی دبیرکل المپیاد جهانی فیزیک

همزمان با برگزاری سی وهشتمین رقابت های المپیاد جهانی فیزیک دکتر"ولادمار گورژوفسکی" دبیرکل المپیاد جهانی فیزیک و بنیانگذار رقابت علمی " نخستین گام در راه جایزه نوبل" که به عنوان سرپرست تیم لهستان در المپیاد جهانی فیزیک به همراه همسرش در اصفهان حضور داشت، روز گذشته بر اثر عارضه قلبی در درگذشت...      نیم نگاهی به زندگی علمی دبیرکل المپیاد جهانی فیزیک    همزمان با برگزاری سی وهشتمین رقابت های المپیاد جهانی فیزیک دکتر"ولادمار گورژوفسکی" دبیرکل المپیاد جهانی فیزیک و بنیانگذار رقابت علمی " نخستین گام در راه جایزه نوبل" که به عنوان سرپرست تیم لهستان در المپیاد جهانی فیزیک به همراه همسرش در اصفهان حضور داشت، روز گذشته بر اثر عارضه قلبی در درگذشت. به گزارش روابط عمومی وزارت آموزش و پرورش این فیزیکدان ‪ ۶۸ساله لهستانی به عنوان قدیمی‌ترین عضو فعال المپیاد جهانی فیزیک بنیانگذار رقابت علمی دیگری موسوم به " نخستین گام در راه جایزه نوبل" است. وی بعد از ظهر یکشنبه در اتاق محل اقامتش بر اثر عارضه قلبی دارفانی را وداع گفت. دبیر کل المپیاد جهانی فیزیک روز شنبه در آخرین سخنرانی رسمی خود در مراسم آغازین سی و هشتمین دوره این المپیاد در اصفهان ، درباره برگزاری المپیاد در ایران گفت : سازمان دهی این مسابقات کار دشوار و بزرگی بوده است. وی بااشاره به تسهیلات فراهم شده برای این دوره المپیاد در زمینه امنیت و سفر شرکت‌کنندگان ابراز امیدواری کرد همه چیز بخوبی پیش برود. گورکوفسکی افزود: در این المپیاد همه گروهها وظایف مشخص و تعریف شده‌ای دارند که نظم قابل توجهی را می‌طلبد. شاید این فیزیکدان برجسته لهستانی باتوجه به تجربیاتش به هنگام ادای این کلمات همه مشکلات احتمالی پیش رو برای برگزاری چنین رخداد علمی بزرگی ، جز مرگ خود را در نظر داشت. المپیاد جهانی فیزیک نخستین بار در شکل مسابقه‌ای بین‌المللی در فیزیک برای دانش آموزان دبیرستانی در سال ‪ ۱۹۶۷در "ورشو" لهستان و به همت پروفسور" سیستووسکی " برگزار شد و از آن تاریخ همه ساله به جز سه سال ‪ ۱۹۷۸ ،۱۹۷۳و ‪ ۱۹۸۰در یکی از کشورهای جهان برگزار شده است. در اولین المپیاد، چهار تیم از کشورهای بلغارستان، چکسلواکی، مجارستان و رومانی‌به‌اتفاق دانش آموزان کشور میزبان( لهستان ) درمسابقه‌حضور داشتند. این المپیاد طی‌چهل سال با کوشش فیزیکدانانی چون دکتر ولادیمار گورکوفسکی با استقبال بیشتر جوانان نحبه جهان و مقامات آموزشی کشورهای مختلف مواجه شده بگونه‌ای که امسال در سی و هشتمین دوره آن در اصفهان دانش آموزان ‪۷۶ کشور جهان حضور دارند. سی و هشتمین دوره المپیاد جهانی فیزیک با وجود درگذشت تاسف انگیز این فیزیکدان برجسته‌لهستانی و غم و اندوه شرکت‌کنندگان و مسوولان ایرانی برگزار کننده این‌المپیاد جریان دارد و روند عادی برنامه‌های آن در حال اجراست. این دوره المپیاد فیزیک روز شنبه بطور رسمی توسط رئیس مجلس‌ شورای اسلامی در دانشگاه صنعتی اصفهان آغاز شد .

دبیر کلی المیاد جهانی فیزیک

خانم مایا اهتی مسوولیت دبیرکلی المپیاد جهانی فیزیک را عهده دار شد

مایا اهتی (Ahtee) معاون دبیرکل فقید المپیاد جهانی فیزیک تا سال آینده مسوولیت دبیرکلی المپیاد جهانی فیزیک را عهده دار شد...   خانم مایا اهتی مسوولیت دبیرکلی المپیاد جهانی فیزیک را عهده  دار شد     مایا اهتی (Ahtee) معاون دبیرکل فقید المپیاد جهانی فیزیک تا سال آینده مسوولیت دبیرکلی المپیاد جهانی فیزیک را عهده دار شد.  به گزارش روابط عمومی وزارت آموزش و پرورش ، این انتصاب موقتی است و انتخابات برای تعیین دبیرکل المپیاد جهانی فیزیک تا قبل از رقابت های سال آینده انجام می پذیرد.  بنابراین گزارش ، میزبان المپیاد جهانی فیزیک درسال 2008 کشور ویتنام خواهد بود. گفتنی است خانم مایا اهتی اهل کشور فنلاند می باشد.

یک دقیفه سکوت برای احترام

یک دقیقه سکوت به رسم احترام به بنیانگذار فقید المپیاد جهانی فیزیک

در مراسم ضیافت شام استانداری اصفهان با حضور شرکت کنندگان در سی و هشتمین المپیاد جهانی فیزیک، به بنیانگذار فقید المپیاد جهانی فیزیک ادای احترام شد...   یک دقیقه سکوت به رسم احترام به بنیانگذار فقید المپیاد جهانی  فیزیک      در مراسم ضیافت شام استانداری اصفهان با حضور شرکت کنندگان در سی و هشتمین المپیاد جهانی فیزیک، به بنیانگذار فقید المپیاد جهانی فیزیک ادای احترام شد.  به گزارش روابط عمومی وزارت آموزش و پرورش، در این ضیافت صمیمی که در محل هتل عباسی اصفهان برگزار شد به رسم ادای احترام به والدمار گورژفسکی فیزیکدان فقید یک دقیقه سکوت برقرار شد. در این مراسم تنی چند از مسوولان ستاد برگزاری المپیاد فیزیک کشورمان در سخنانی به طور جداگانه مراتب تأسف و تأثر خود را ابراز داشتند. گفتنی است والدمار گورژفسکی دبیرکل المپیاد فیزیک عصر روز یکشنبه 24 تیر 1386 در اصفهان به دلیل حمله ی قلبی درگذشت. وی هنگام فوت 68 سال سن داشت و به همراه همسر خود برای شرکت درسی و هشتمین المپیاد جهانی فیزیک شرکت کرده بود. آقای ولادمار گورژفسکی از سومین دوره المپیاد جهاانی فیزیک به عنوان سرپرست تیم لهستان به این مسابقه علمی بین المللی پیوسته بود و قدیمی ترین فرد فعال در این برنامه محسوب می شد. المپیاد جهانی فیزیک وی بنیانگذار رقابت علمی دیگری موسوم به «نخستین گام در راه جایزه نوبل فیزیک» بود. در این مسابقه نیز به دفعات شرکت کنندگانی از ایران موفق به جذب جایزه شدند.

اعطای جایزه ویژه گورژفسکی

اعطای جایزه ویژه گورژفسکی به قهرمان المپیاد جهانی    فیزیک 2007

جایزه ی ویژه ی ولادمار گورژفسکی به رسم یادبود به قهرمان این دوره از رقابت های جهانی فیزیک اعطا می شود...   اعطای جایزه ویژه گورژفسکی به قهرمان المپیاد جهانی فیزیک 2007     جایزه ی ویژه ی ولادمار گورژفسکی به رسم یادبود به قهرمان این دوره از رقابت های جهانی فیزیک اعطا می شود.  به گزارش روابط عمومی وزارت آموزش و پرورش، محمدرضا محدث خراسانی قائم مقام وزیر آموزش و پرورش در ستاد برگزاری المپیاد جهانی فیزیک 2007 اصفهان با ابراز تأسف از مرگ ولادمار گورژفسکی دبیرکل المپیاد فیزیک گفت: در پی این واقعه ی تأسف بار نماینده ی سفارت لهستان با حضور در اصفهان طی گفت وگو با همسر این فیزیکدان فقید هماهنگی های لازم را انجام داد. وی افزود: در اولین فرصت پیکر ولادمار گورژفسکی به کشور لهستان انتقال داده خواهد شد. گفتنی است ولادمار گورژفسکی بنیانگذار و دبیرکل المپیاد جهانی فیزیک،عصر روز گذشته به علت حمله قبلی درگذشت.

اعطای جایزه ویژه گورژفسکی

اعطای جایزه ویژه گورژفسکی به قهرمان المپیاد جهانی    فیزیک 2007

جایزه ی ویژه ی ولادمار گورژفسکی به رسم یادبود به قهرمان این دوره از رقابت های جهانی فیزیک اعطا می شود...   اعطای جایزه ویژه گورژفسکی به قهرمان المپیاد جهانی فیزیک 2007     جایزه ی ویژه ی ولادمار گورژفسکی به رسم یادبود به قهرمان این دوره از رقابت های جهانی فیزیک اعطا می شود.  به گزارش روابط عمومی وزارت آموزش و پرورش، محمدرضا محدث خراسانی قائم مقام وزیر آموزش و پرورش در ستاد برگزاری المپیاد جهانی فیزیک 2007 اصفهان با ابراز تأسف از مرگ ولادمار گورژفسکی دبیرکل المپیاد فیزیک گفت: در پی این واقعه ی تأسف بار نماینده ی سفارت لهستان با حضور در اصفهان طی گفت وگو با همسر این فیزیکدان فقید هماهنگی های لازم را انجام داد. وی افزود: در اولین فرصت پیکر ولادمار گورژفسکی به کشور لهستان انتقال داده خواهد شد. گفتنی است ولادمار گورژفسکی بنیانگذار و دبیرکل المپیاد جهانی فیزیک،عصر روز گذشته به علت حمله قبلی درگذشت.

دنباله دارها و خصوصیت هایی ازآنها

باتوجه به این مطلب که لغت ستاره دنباله دار برداشته شده و به    جای آن از کلمه دنباله دار استفاده می شود   دنباله دار یک جرم یخی است که غبار و گاز درون خود را بیرون می پاشد. بیشتر دنباله دارهایی که ما از زمین شاهد آنها هستیم در مدار بیضی شکل بزرگی به دور خورشید در گردشند. هر دنباله دار از یک هسته جامد، که توسط ابری به نام گیسو احاطه شده است، تشکیل می شود.   دنباله دارها دارای یک یا دو دم نیز هستند. اغلب دنباله دارها آنقدر کوچک یا کم نورند که از زمین، بدون تلسکوپ دیده نمی شوند. با اینحال برخی از آنها تا هفته ها در آسمان با چشم غیر مسلح دیده می شوند. ما دنباله دارها را به دلیل گاز و غبار موجود در گیسو و همینطور بازتاب نور در قسمت دم آنها می بینیم. همچنین گازهای دنباله دارها انرژی را که از خورشید جذب کرده اند، پخش می کنند و این باعث درخشش آنها می گردد. ستاره شناسان دنباله دارها را بر حسب زمانیکه برای یکبار گردش به دور خورشید در مدار خود صرف می کنند، طبقه بندی می نمایند. دنباله دارهای دوره کوتاه کمتر از 200 سال زمان برای گردش در مدارشان نیاز دارند و دنباله دارهای دوره بلند بیش از 200 سال زمان برای یکبار گردش خود به دور خورشید صرف می کنند. ستاره شناسان در مورد دنباله دارها بر این باورند که آنها باقیمانده مجموعه ای از گاز، یخ، سنگ و غبارند که حدود 6/4 بیلیون سال پیش در منطقه بیرون سیارات شکل گرفتند. بعضی از دانشمندان معتقدند که تعدادی دنباله دار، آب و مولکولهای کربنی لازم برای تشکیل حیات در زمین را به این سیاره آورده اند. قسمتهای مختلف یک دنباله دار هسته دنباله دارها یک توپ از یخ و ذرات غبار سنگی است که شبیه به یک گلوله برفی کثیف می باشد. یخ هسته دنباله دار عمدتا از آب منجمد تشکیل شده است اما ممکن است مواد منجمد دیگری نظیر آمونیا، دی اکسید کربن، مونوکسید کربن و متان نیز در آن وجود داشته باشد. دانشمندان تصور می کنند که هسته برخی از دنباله دارها ترد و شکننده است، چراکه آنها شماری دنباله دار پیدا کرده اند که بدون هیچ دلیل واضحی خرد شده اند. با نزدیک شدن دنباله دار به قسمتهای داخلی منظومه شمسی، گرمای خورشید منجر به تبخیر قسمتی از یخ موجود در سطح هسته دنباله دار شده و ذرات غبار و گاز با فشار از دنباله دار به فضا خارج می گردند و به این شکل قسمت گیسو را شکل می دهند. پرتوهای خورشید، ذرات غبار را از قسمت گیسو به بیرون هل می دهند. این ذرات سبب تشکیل دم غباری دنباله دار می شود. به طور همزمان، بادهای خورشیدی – که جریانی با سرعت بسیار زیاد از ذرات باردار الکتریکی می باشد – بخشی از گازهای دنباله دار را به یون (ذرات بار دار) تبدیل می کند. این یونها نیز به بیرون از گیسو جریان پیدا کرده و دم یونی را شکل می دهند. از آنجائیکه دمهای دنباله دارها توسط پرتوها و بادهای خورشیدی جارو زده می شوند، همیشه در جهت مخالف خورشید قرار می گیرند. اینگونه تصور می شود که قطر هسته بیشتر دنباله دارها حدود 16 کیلومتر یا کمتر است. قطر برخی از گیسوها می تواند به 6/1 میلیون کیلومتر برسد. برخی از دمها نیز در مسافتی معادل 160 میلیون کیلومتر گسترده می شوند. زندگی یک دنباله دار دانشمندان فکر می کنند، دنباله دارهای دوره کوتاه از کمربند کویپر که در آنسوی مدار سیاره پلوتو قرار دارد، می آیند. کشش گرانشی سیارات خارجی منظومه شمسی می تواند بر این اجرام تاثیر گذاشته و آنها را به درون منظومه شمسی بکشاند. دنباله دارهای دوره بلند از ابر اورت می آیند. مجموعه ای از اجرام در فاصله ای هزار برابر فاصله پلوتو از خورشید که مانند کره ای منظومه شمسی را در بر گرفته است. فعل و انفعالات گرانشی ستارگان در حال گذر، باعث می شود که این اجرام یخی به درون منظومه شمسی راه یابند. هر بار که یک دنباله دار وارد منظومه شمسی می شود، قسمتی از یخ و غبار خود را از دست می دهد. گاهی قسمتی از دنباله آنها پس از ورود به جو زمین به شکل شهاب سنگ درآمده و در اتمسفر زمین می سوزد. در نهایت بعضی از دنباله دارها همه یخ خود را از دست می دهند. آنها از هم می پاشند و تبدیل به ابری از غبار می شوند و یا به صورت اجرام غیر فعالی نظیر سنگهای آسمانی در می آیند. مدارهای بلند بیضی شکل دنباله دارها می توانند از مدارهای تقریبا دایره ای سیارات عبور کنند. در نتیجه، گاهی دنباله دارها با سیارات و اقمار آنها برخورد میکنند. بسیاری از چاله های برخوردی در منظومه شمسی به دلیل برخورد همین دنباله دارها ایجاد شده اند. مطالعه دنباله دارها بسیاری از نکاتی که دانشمندان امروزه درباره دنباله دارها می دانند، از مطالعه گسترده دنباله دار هالی (Halley) که در سال 1986 از نزدیکی زمین گذر کرد، به دست آمده است. پنج فضاپیما در نزدیکی هالی قرار گرفتند و اطلاعاتی را در مورد شکل ظاهر و ترکیبات شیمیایی آن جمع آوری کردند. چندین کاوشگر نیز به قدری به آن نزدیک شدند که بتوانند هسته آن که به طور معمول با گیسو پوشانده شده بود را مورد بررسی قرار دهند. از اطلاعات به دست آمده مشخص شد که هسته هالی سیب زمینی شکل و حدود 15 کیلومتر طول دارد. این هسته به طور مساوی متشکل از یخ و غبار بود. حدود 80 درصد از بخش یخی آن آب منجمد و 15 درصد از آن مونوکسید کربن منجمد بود. 5 درصد باقیمانده نیز شامل دی اکسید کربن منجمد، متان و آمونیا می شد. دانشمندان معتقدند که دیگر دنباله دارها از نظر شیمیایی شبیه به هالی می باشند. دانشمندان به طور غیر منتظره ای متوجه شدند که رنگ هسته دنباله دار هالی، سیاه و کاملا تیره است. آنها فهمیدند که هسته یخی این دنباله دار و یا شاید اغلب دنباله دارها، با پوسته سیاهی از غبار و سنگ پوشیده شده است. این دنباله دارها تنها زمانی گازهای درون خود را با فشار خارج می کنند که سوراخهای موجود در این پوسته سیاه به سمت خورشید قرار گیرد. دنباله دار دیگری که توسط دوربینهای فضاپیما مشاهده شده، دنباله دار برلی (Borrelly) است. فضاپیمای "اعماق فضای 1" در سال 2001، هسته برلی را که تقریبا نصف هسته هالی است مشاهده کرد. هسته این دنباله دار نیز به شکل سیب زمینی است و دارای پوسته ای سیاه می باشد. مانند هالی، این دنباله دار نیز تنها زمانی گازهای درون خود را بیرون می ریزد که سوراخهای پوسته آن رو به خورشید قرار گرفته باشند. در سال 1994، ستاره شناسان دنباله داری به نام شومیکر-لوی 9 (Shoemaker-Levy 9) که تکه تکه شده بود و با سیاره مشتری برخورد نمود را مشاهده کردند. یکی از فعالترین دنباله دارهای 400 سال اخیر، هال – باپ (Hale-Bopp) نام دارد که در سال 1997، از فاصله 197 میلیون کیلومتری زمین گذر کرد. البته این برای یک دنباله دار فاصله کمی نیست اما به دلیل هسته غیر عادی و بسیار درخشان، این دنباله دار با چشم غیر مسلح نیز قابل رصد بود. تخمین زده شده است که قطر هسته آن بین 40 تا 50 کیلومتر بوده است. در سال 2004، فضاپیمای آمریکایی غبار ستاره (Stardust) به نزدیک هسته دنباله دار وایلد2 (Wild 2) رفت و اطلاعاتی را از گیسوی این دنباله دار جمع آوری نمود. همچنین در همان سال، آژانس فضایی اروپا فضاپیمای رزتا (Rosetta) را که قرار است در سال 2014 به مدار دنباله دار چاریومف- گراسیمنکو (Churyumov-Gerasimenko) برسد، ارسال کرد. رزتا یک کاوشگر کوچک با خود حمل می کند که برای فرود در هسته این دنباله دار طراحی شده است. منبع : Yeomans, Donald K. "Comet." World Book Online Reference Center. 2005. World Book, Inc

ستاره شناسی در عمل

ستاره شناسی   برای منجم  شدن باید  آسمان  را مثل کف دستون بلد باشید

ستاره شناسان حرفه ای تمام وقت خود را صرف استفاده از تلسکوپ نمیکنند. ممکن است آنها ماههای بسیاری را به تحلیل تصاویر و اطلاعات گرد آمده از رصد، بگذرانند. گاهی اوقات لازم نیست اخترشناسان به محل تلسکوپ بروند. مثلا تلسکوپ اسحاق نیوتن در جزایر قناری را میتوان از کمبریج انگلیس کنترل کرد. ستاره شناسان غیر حرفه ای بسیاری نیز به آسمان شب می نگرند و از آن عکس میگیرند. تجهیزات این عده معمولا برای کاوش کهکشانهای دور به حد کافی پیشرفته نیست، ولی آنها میتوانند منظومه شمسی رارصد کنند.   نوبت رصد: ستاره شناسان برای ثبت اطلاعات مورد نیازشان، باید از قبل در یکی از رصدخانه های مدرن نوبت بگیرند. شروع ستاره شناسی برای ستاره شناسان غیر حرفه ای، یک دوربین خوب از یک تلسکوپ کوچک ارزان قیمت موثرتر است. با دوربین میتوان کوه ها و گودالهای شهابسنگی ماه را مشاهده کرد و بیشتر از چشم غیر مسلح میتوان ستاره دید، مخصوصا اگر توجه تان به کهکشان راه شیری معطوف است. با دوربین، ستارگان همچنان شبیه نقاط نوری اند، ولی سیارات نزدیک بصورت قرصهایی معلوم میشوند. همچنین میتوانید هلالهای زهره و ماه را ببینید. یافتن سیارات از ستارگان دشوارتر است زیرا موقعیت شان مرتبا تغییر میکند، ولی مجلات ستاره شناسی و برخی از مجلات بطور ماهیانه به شما میگویند که در کجای آسمان در جستجوی آنها باشید. با استفاده از این اطلاعات میتوانید به مشاهده چهار قمر بزرگ مشتری بپردازید و حرکاتشان را به هنگام گردش بدور این سیارهتحت نظر بگیرید. دوربین همچنین جزئیات بیشتری درباره خوشه های ستارگان نظیر پروین و شحابی هایی مانند جبار در اختیار شما قرار میدهد، به مشاهده ستارگان دنباله دار بپردازید، چرا که این ستارگان با نام کاشف شان نامگذاری میشوند. هیچ وقت از اقبال خود ناامید نشوید، شاید شما نیز یکی از آن افراد شوید. شروع مشاهده ستارگان اگر چه از درون باغچه یا پشت پنجره میتوانید مناظر جالبی در آسمان ببینید، اما اگر بتوانید دور از پرتو نور چراغهای خیابان رصدخانه ای بیابید، ستارگان بیشتری خواهید دید. اگر به انجمن ستاره شناسی محل خود بپیوندید، میتوانید دوستانی بیابید تا به اتفاق شان ستارگان را مطالعه کنید و درسفرهای علمی به مشاهده ستارگان بپردازید. نقشه ستارگان به شما کمک میکند محل اجرام سماوی خاص را بیابید. همچنین برای تعیین زمان به ساعت و برای تعیین جهت صحیح به قطب نما احتیاج دارید. 30 دقیقه طول میکشد تا چشم شما به تاریکی عادت کند، ولی برای خواندن نقشه ستارگان از چراغ قوه معمولی استفاده نکنید و دید شبانه خود را مختل نکنید. در عوض چراغ قوه تان را باکاغذ شفاف قرمز بپوشانید تا نور قرمز ساطع کند. شبهای صاف برای مشاهده ستارگان شرایط خوبی را فراهم میکنند ، ولی صافی آسمان شاید نشانه خنکی هوا باشد، پس فراموش نکنید لباس گرم بپوشید. مشاهده ستارگان با چشم غیر مسلح اگر تجهیزات مخصوصی ندارید، باز میتوانید با چشم غیر مسلح اجرام سماوی بسیاری را بیابید. میتوانید هلالهای ماه را دنبال کنید و صور فلکی را بیابید. شاید ستارگان دارای رنگهای مختلف نیز نظیر رجل الجبار، که ستاره ای به رنگ آبی و سفید است و منکب الجوزا، که ستاره ای سرخ است، قابل رویت باشند. میتوانید این دو ستاره را در صورت فلکی جبار بیابید.

دقیق ترین نقشه

دقیقترین نقشه فرو سرخ آسمان

دقیقترین نقشه تمام آسمان در طول موج های فرو سرخ به وسیله ماهواره آکاری (AKARI) تهیه شد.

 

ماهواره آکاری که یک پروژه ژاپنی تحت حمایت آژانس فضایی اروپا (ESA) است در فوریه ۲۰۰۶ در فضا قرار گرفته و مجهز به آیینه ای با پهنای ۷/. متر است. پس از نقشه فروسرخی که ماهواره ایراس (IRAS، ماهواره ستاره شناسی فرو سرخ، پروژه مشترک آمریکا، انگستان و هلند) ۲۰ سال پیش تهیه کرده، این نقشه نخستین نقشه فرو سرخی است که سراسر آسمان را پوشش می دهد. به گفته کریس پیرسون (Chris Pearson)، یکی از اعضا آژانس فضای اروپا و عضو تیم آکاری در آژانس تحقیقات هوا و فضای ژاپن (JAXA)، آکاری به روش های مختلف به بهبود و بسط نقشه برداری ایراس می پردازد. در مقایسه با ایراس، آکاری به جای چهار تا در شش باند فرکانسی فرو سرخ به مطالعه آسمان می پردازد.

صورت ها ی فلکی جبار و تکشاخ در ناحیه های مرئی(راست) و فروسرخ(چپ)، همچنین صفحه کهکشانی به صورت مورب از بالا تا سمت چپ تصویر قابل مشاهده است.

این نخستین بار است که آسمان با طول موجهای بزرگتر از ۱۰۰ میکرومتر کنکاش می شود و ستاره شناسان قادر به تشخیص اهداف بسیار سرد می شوند. پیرسون (Pearson) معتقد است که ستاره شناسان به وسیله آکاری قادر به تشخیص کهکشان های بسیار سرد هستند، اهدافی که حتی برای ایراس نیز بسیار سرد بوده است. شاید مهمترین توانایی آکاری در مقایسه با ایراس تشخیص اهداف نجومی با جزییات بسیار دقیقتر است (شکل را ملاحظه کنید). به گفته چاس بیچمن (Chas Beichman) ستاره شناس ناحیه فرو سرخ ناسا، حساسیت اینگونه نقشه برداری ها به توانایی تلسکوپ در تمییز دادن تجمعات در هم غبار بین ستاره ای از دسته های کوچک ستاره ها و تشخیص دور و نزدیک بودن کهکشان ها بستگی دارد و بهبود در قدرت تفکیک زاویه ای اهمیت ویژه ای دارد. به گفته پیرسون، نقشه برداری آکاری باید کهکشان های تا فاصله در حدود یک میلیارد سال نوری و کهکشانهای پرنور تا فاصله حدود شش میلیارد سال نوری را شامل شود. در پروژه آکاری به سبب وسعت زیاد منطقه زیر دید، احتمال کشف پدیده های نادر و غیر طبیعی مثل کهکشان های اولیه نیز وجود دارد. در این صورت مدارک مهمی از نحوه شکل گیری نخستین کهکشان های جهان فراهم می آید. در ماهواره آکاری ۱۷۰ لیتر هلیوم مایع صرف سرد نگه داشتن آشکارسازهای فرو سرخ می شود و تا پیش از اتمام آن ماهواره می تواند به بررسی آسمان بپردازد. انتظار می رود این حجم هلیوم مایع تا ۹ سپتامبر ۲۰۰۷ کفاف دهد و پس از آن یک سال دیگر با استفاده از کنترل کننده های مکانیکی اهداف نجومی در طول موج های نزدیک به فرو سرخ بررسی می شوند. نقشه ای که آکاری تهیه کرده است، در کنفرانس کیهان شناسی " از ایراس تا هرشل و پلانک" که به تازگی در لندن برگزار شد، ارایه گردید.

تصویر دیسک کهکشان راه شیری در نور فرو سرخ که در نقشه برداری آکاری از کل آسمان تهیه شده است.

(به همراه صورت های فلکی و مناطق مهم رصد شده فرو سرخ)

تصویر دیسک کهکشان راه شیری در نور فرو سرخ که در نقشه برداری آکاری از کل آسمان تهیه شده است.

 

منبع: www.esa.int

سناریو برای ابر نواختر ها

 دانشمندان با بهره گیری از تلسکوپ غولپیکر زمینی وی ال تی (VLT) رصدخانه

جنوبی اروپا به شواهد مستقیمی دال بر وجود جریانی از مواد در اطراف کوتوله سفید

( پیش از انفجار) دست یافته اند.این شواهد خود دلیلی محکمی برای اثبات نظریه انفجار

 در سیستم های دوتایی است که در آن کوتوله های سفید مواد تشکیل دهنده ستارگان غول

 سرخ را مصرف می کنند. 

 

 

ابرنو اختر های نوع آی.ای (Ia) همواره معیار های بسیار مناسبی برای سنجش فواصل کیهانی و میزان گسترش عالم بوده اند، چرا که این دست از ابر نو اختر ها بسیار درخشان اند، به یکدیگر شباهت دارند و همیشه انفجار هایی با شدت یکسان در آنها صورت می گیرد.اگرچه که پیشرفت های قابل توجهی در زمینه مطالعه این گونه از ابر نواختر ها صورت گرفته،اما همواره ماهیت حقیقی آنها در پرده ای از ابهام باقی مانده است.بر اساس تئوری های کنونی در یک سیستم دوتایی یک کوتوله سفید به دور همدم خود که یک ستاره غول سرخ است می گردد و اندک اندک مواد تشکیل دهنده غول سرخ را به درون خود جذب می کند ، به بیان دیگر در تقابلی دو طرفه کوتوله سفید شروع به بلعیدن ستاره همدم خود می نماید. هنگامی که یک کوتوله سفید بیش از ظرفیت معین، مواد تشکیل دهنده ستاره همدم دوتایی خود را مصرف کند،توانایی لازم برای نگهداری آنها را نداشته و در نتیجه منفجر می شود.

 

نمایی خیالی قبل(سمت چپ) و بعد(سمت راست)  از انفجار ابر نو اختری، در تصویر سمت راست جرم ستاره کوتوله سفید به حالت بحرانی رسیده است و در اثر انفجار هسته اى حرارتى مواد تشکیل دهنده این ستاره در فضای اطراف پراکنده می گردند.

ابر نو اختر اس ان 2006 ایکس (SN 2006X) در فاصله 70 میلیون سال نوری از زمین در کهکشان مارپیچى ام 100 (M100) منفجر شده است.مشاهداتی که توسط  طیف نگار نور مرئی و فرابنفش (UVES) تلسکوپ غولپیکر 8.2 متری رصدخانه (ESO) در طی چهار ماه صورت گرفته جریانی از مواد را پیش از انفجار به دور ستاره کوتوله سفید نشان داده است.این مواد قشری را با گستره متفاوتی (بین 0.5 سال نوری و 3000 بار فاصله زمین تا خورشید) در اطراف مرکز انفجار شکل داده اند.بررسی های دقیق تر نشان داد که مقدار مواد  اطراف کوتوله سفید با مقدار موادی که ستاره غول سرخ از دست داده بود برابر  است.

به عقیده دانشمندان از آنجا که ذرات پس ار انفجار ابر نو اختری با سرعتی برابر 50 کیلیومتر بر ثانیه در فضا منتشر می شوند، پس می بایست مواد مذکور 50 سال قبل از این حادثه از اطراف ستاره کوتوله سفید پراکنده شده باشند.

سرعت انتشار 50 کیلومتر بر ثانیه از اهمیت بسیار بالای برخوردار است، چرا که برابر با سرعت باد های ستاره ای است که توسط ستارگان غول سرخ در فضا منتشر می شوند.چنان که لایه های خارجی ابر و اختر به هنگام انفجار در فضا پراکنده می شوند،با برخورد با مواد منتشر شده از ستارگان غول سرخ جذب آنها می گردندو دانشمندان قادر به تمایز آنها از یکدیگر خواهند بود.ابر نواختر ها همواره تاثیر به سزایی در محیط اطراف خود دارند.

موضوع حائز اهمیت این است که" آیا مشاهداتی که از ابر نو اختر اس ان 2006 ایکس (SN 2006X) به دست آمده قابل بسط دادن به همه ابرنو اختر های از این دست می باشد یا کاملا اتفاقی است؟" به عقیده دانشمندان سایر ابر نو اختر ها نیز از این ویژگی برخوردارند.

تنها با مشاهداتی که در آینده صورت خواهد گرفت،می توان به پاسخ هایی برای سوالات بیشمار کنونی دست یافت.

فرستادن پیکر بنیان گذار المپیادجهانی فیزیک به تهران

 سلامی گرم با رئیس جدید المپیاد و خداحافظی سردی با رئیس و

 

 بنیانگذار المپیادهای جهانی فیزیک

 

 

پیکر ولادیمر گورژفسکی به تهران منتقل شد 

 

 

دیروز، رئیس کمیته المپیاد جهانی فیزیک بر اثر عارضه قلبی در هتل کوثر اصفهان، درگذشت. اینک پیکر ایشان به تهران منتقل شده و از طریق فرودگاه امام خمینی(ره) به لهستان منتقل می شود. پس از وقوع این جریان به سرعت، رئیس جدید کمیته تعیین شد. بر این اساس خانم " مایا اهتی " از کشور فنلاند که قبلا معاون ولادیمر گورژفسکی بود، این منصب را عهده دار شد. البته این انتصاب موقتی بوده و انتخابات برای تعیین دبیر کل المپیاد جهانی فیزیک تا پیش از رقابتهای سال آینده، انجام می پذیرد. شرکت کنندگان به احترام درگذشت رئیس المپیاد جهانی فیزیک، در مراسم ضیافتی که از سوی استانداری اصفهان تدارک دیده شده بود یک دقیقه سکوت اختیار کردند. اما بشنوید از تازه ترین اخبار درباره برگزاری المپیاد جهانی فیزیک در اصفهان : صبح روز گذشته نمایندگان 76 کشور جهان آزمون نظری (کتبی) سی و هشتمین المپیاد جهانی فیزیک را در سوله بزرگ و مجهز در دانشگاه صنعتی اصفهان برگزار کردند. گرچه هوای گرم و نسبتا خشک اصفهان طی چند روز گذشته تنها عامل شکایت شرکت کنندگان خارجی بوده است اما به لطف تمهیدات صورت گرفته در دانشگاه صنعتی اصفهان، نزدیک به 340 شرکت کننده داخلی و خارجی در فضایی کاملا مطلوب به رقابت با یکدیگر پرداختند. شاید میزبانی فیزیکی مناسب دانشگاه صنعتی اصفهان، مرهمی بر پاره ای ناهماهنگی ها در برنامه ریزی مسابقات بوده باشد. با پایان یافتن دور نظری مسابقات، شرکت کنندگان به تدریج از محل برگزاری آزمون خارج می شدند و در این میان عکس العمل مختلف آنها در نوع خود دیدنی بود.  

نماینده عربستان نخستین شرکت کننده ای بود که از سالن آزمون، خارج شد. وی پس از خروج از سالن در ضمن مناسب توصیف کردن شرایط برگزاری مسابقه، خدا را به جهت شرکت در این مسابقات و حضور در ایران، شکر گفت. اما شرکت کنندگان چینی پس از خروج از سالن اصلی مسابقات با اطمینان از موفقیت در این مرحله از مسابقات خبر دادند. با این حال به نظر می رسد آنها حضور تیم قدرتمندی همچون ایران که همواره جز مدال آورترین کشورها در عرصه المپیادهای جهانی فیزیک بوده اند، فراموش کرده باشند! همچنین ناراحتی نماینده نیجریه پس از خروج از سالن مسابقات، در نوع خود جالب توجه بود. وی پس از خروج از محل برگزاری مسابقات، با ناراحتی از هر گونه مصاحبه رسانه ای خودداری و محل را ترک کرد. بخش عملی آزمون المپیاد جهانی فیزیک با استفاده از تجهیزاتی مدرن و بدون نقص آزمایشگاهی برگزار می شود که تماما ساخت داخل هستند. از ساعت 14 بعد ازظهر امروز سوالات پیشنهادی ایران که از چهار ماه پیش تهیه و بر روی آنها کارهای کارشناسی شده است در حضور سرپرستان تیم ها مطرح می شود. احتمالا جلسه بررسی و ترجمه آنها تا نیمه شب ادامه خواهد یافت. بخش آزمون عملی المپیاد جهانی فیزیک همچون بخش کتبی کار بزرگ و خلاقانه ای است که فردا برگزار می شود. هم اکنون تجهیزات آزمایشگاهی در دو سالن ویژه برگزاری آزمون عملی مستقر شده و همه چیز برای برگزاری آزمون آماده است.

  

مریخ و طوفان هایش

 دانشمندان موسسه علمی ای.اس.یو ASU)) با بهره گیری از

 سیستم تصویر برداری تابش حرارتى (THEMIS) مدارگرد

 ادیسه مریخ به بررسی طوفان غبار در سطح سیاره سرخ

پرداختند. 

هرچندوقت یکبار طوفان های گرد و غبار مریخی دید ما را نسبت به سیاره سرخ بسیار محدود می سازند ،در همین حال از آنجا که مریخ نورد های ناسا برای تامین نیروی خود به نور خورشید نیاز دارند، به هنگام وقوع طوفان ،آنها عملا بازده خود را از دست می دهند.

در حال حاضر طوفانی سهمگین از  گرد و غبار سیاره مریخ را در هم می نوردد و دانشمندان مشغول بررسی اثرات این طوفان بر روی مریخ نورد ها و فضا پیما های به دور سیاره هستند. این طوفان که از آخرین روزهای ماه ژوئیه میلادی آغاز شده، با سرعت هرچه تمام مناطق کوهستانی جنوبی در بر گرفته است و پس از گذشت یک هفته این طوفان بسیار گسترش یافته و به زودی تمامی سیاره را احاطه خواهد کرد. در حال حاضر طوفان گرد و غبار با سرعتی بسیار بالا به سوی مناطق شمالی سیاره سرخ در حرکت است.

 

نمایی خیالی از طوفان گرد و غبار مریخی

زمانی که بادها ذرات گرد و غبار را به درون جو جاروب می کنند، ذرات کم کم گرم می شوند. فرایند گرم شدن نیز به طوفان کمک می کند تا ذرات گرد و غبار بیشتری را به دور خود جمع کند.هنگامی که لایه ضخیمی از ذرات گرد و غبار شکل گرفت، پرتو های خورشیدی پس از برخورد با  این لایه ضخیم  منعکس می شوند و هرگز به سطح سیاره نمی رسند.در اثر این فرایند دمای طوفان گرد و غبار کاهش یافته و در نتیجه به حالت پایداری می رسد. در حال حاضر در اثر وقوع این طوفان، مدار گرد ها و فضاپیما هایی که به دور سیاره سرخ درگردشند، بخشی از نیروی خود را از دست داده اند.خوشبختانه از آنجا که هم اکنون مریخ در فصل تابستان به سر می برد، مریخ نورد های روح و فرصت به میزان کافی انرژی ذخیره کرده اند. بر  اساس پیش بینی های به عمل آمده،این طوفان طی  ماه های آتی همچنان به فعالیت های خود ادامه داده و سرانجام مریخ آرامش خود را باز خواهد یافت.